(cuộc sống thật của một freelancer khi đã tự chủ công việc là như thế nào).
———–
Nói tự chủ công việc thì cũng không hẳn, vẫn phải cày, vẫn phải làm việc… nói chung là dư dã hơn bth một chút. Mình là Minh, một người đam mê Freelancer chính hiệu từ năm 16 tuổi… và giờ mình 30 
.
Thực sự thì cuộc sống Freelancer luôn là một lối sống mà hầu như bất kì bạn trẻ nào cũng đều muốn hướng tới, mô tả ngắn thì nó như lày:
– Làm việc khi nào cũng được, sáng 10h dậy làm cũng được, tối thức khuya tới 2-3h sáng cũng được.
– Công việc chỉ ngồi trên máy tính, ngồi cafe cũng được, đi Đà Lạt cũng được, thích thì ngao du 20-30 ngày rồi về cũng được, miễn là có máy tính bên mình.
– Công việc thoải mái đầu óc, sáng tạo, có thể bức phá
– … Tạo nên những thu nhập thụ động
.
Có một công việc như vậy thì ai mà không thích đúng không? Căn bản vì nó tối ưu hóa được sức lực, thời gian, nguồn tiền kiếm được cho chúng ta… và quan trọng nhất là nó giúp chúng ta “sáng tạo nhất có thể”.
.
Mình cũng đã từng trải qua rất nhiều thăng trầm trong đời sống Freelancer, hiện tại thì cũng coi như có được một cuộc sống tạm ổn ở tuổi 30. Có team làm, có công ty, làm việc 100% online, có tài khoản tích lũy… và có… cái đầu freelance.
.
Vừa rồi mình vừa đi du lịch Đà Lạt về, hứng lên là đi, thứ 7 nói phát tìm khách sạn xong là chủ nhật xách balo lên xe phượt, đi từ chủ nhật tới Thứ 4 hết chổ chơi lại chạy về SG (do lúc trước mình cũng đi nhiều nơi trên ĐL rồi). Sau chuyến đi thì mình cũng nhớ lại về ước mơ Freelance từ nhiều năm trước, bây giờ mình cũng đã thực hiện được. Trên đường đi mình vừa làm việc:
– Up được 4 clip tiktok, 1 clip đạt ~200k view
– Quay được hơn 100 video ngắn để làm Source tạo video
– Chụp được hơn 2000 tấm hình, giờ về lọc lại chắc được 30-50 tấm đăng bài profile (1-2 tháng sau đi tiếp chứ hết hình )
– Lên được thêm các ý tưởng mới bổ trợ cho công việc hiện tại
.
… và quan trọng nhất là mình đang ngồi viết bài viết này một bài viết mà mình nghĩ nó sẽ cho mọi người được một góc nhìn gì đó trong cuộc đời của một freelancer gần như là chính hiệu như mình (có chị Nhung Phùng nè, đứa em Tranh Chó… hầu như đều là Freelancer chính hiệu). Ok, bắt đầu thôi, bài này sẽ hơi dài (vì có thể mình sẽ đưa nó vào sách). ai thấy tiêu mục nào hay thì lướt xuống đọc nhé 
.
————–
FREELANCER VÀ ÁP LỰC THỜI KÌ ĐẦU
.
Nhớ lại ngày xưa khi mình vừa 18, mình cũng thi đại học rồi thi trượt nên vào học Cao Đẳng Tài Chính Marketing, rớt đại học cũng buồn lắm chứ, giờ lại còn phải học ngành mà không đúng sở thích của mình đó là ngành “tin học kế toán” (mình đã theo nó 4 năm trước khi nghỉ ở năm thứ 4). Một cậu sinh viên năm 1 với ước mộng hoài bão Freelancer… nhưng không được sống cuộc sống mình thích
.
– Trong tay không có 1 đồng, phải đi là cafe với mức lương 13k/h
– Nhà không giàu có, 18 tuổi ba mẹ đóng học phí nữa năm đầu, từ đó về sau k xin tiền ba mẹ
– Môi trường xung quanh chẳng có ai rành để chỉ bảo, phải vọc từ con số 0
.
Được cái là mình bị ghiền máy tính (nói đúng hơn là ghiền game). Từ năm mình 5 tuổi là đã được tiếp cận playstation 1, 8 tuổi được chơi playstation 2 và 10 tuổi thì bắt đầu được ngồi máy tính (ngồi quán net á chứ gia đinh làm gì có tiền). Mình là con nghiện game từ năm 5 tuổi… và đó cũng là tiền để để mình thích ngồi máy tính cả ngày.
.
Từ lớp 8, mình bắt đầu hành trình cày game Warcraft và tới lớp 10 mình chơi võ lâm truyền kỳ 1 (năm đó là năm 2008-2009). Vừa đậu lớp 10 là ba mẹ mua cho cái máy tính Win 2007, ngồi chơi game tại nhà phải nói nó phê gì đâu, và mình bắt đầu hành trình kiếm tiền online từ thuở ấy.
– Mỗi tuần kinh doanh, mua bán kim nguyên bảo được 600-700k
– Bán được bao tay Đồng Cừu (một vật phẩm trong game) được 13tr
– Kinh doanh dịch vụ trong game (cày thuê) mỗi tuần cũng cả triệu
Thực sự thì mình đã kiếm tiền được từ rất sớm và nhiều hơn hầu hết những học sinh lớp 10 vào thời điểm ấy (có tháng kiếm tới ~10tr, tháng bth cũng 3-4tr). Từ đó, mình đã quen với việc ngồi cắm đầu vào máy tính mà vẫn ra tiền, những cuộc giao dịch online quá sức hấp dẫn, hấp dẫn nhất là mình chẳng phải tốn đồng nào, chỉ việc ngồi cày game mà vẫn có tiền —-> đam mê kiếm tiền online lớn dần.
.
Tới khi mình và đại học, một bước ngoặc là chơi game kiếm tiền đã rất khó khăn, hầu như giờ chỉ có bán luôn account chứ không còn cày dịch vụ, cày đồ để bán nữa, mình rơi vào mông lung, mất gần 1 năm rưỡi đại học đi làm Cafe, bưng bê quán ăn, làm siêu thị, làm PG bán sửa, làm…. đủ mọi thứ nghề với mức lương ước chừng chỉ rơi vào 3-4tr 1 tháng (thế mà vẫn có bạn gái, vẫn đi chơi được các kiểu)… thời gian đó cũng là khoảng thời gian để mình định hình lại cuộc đời (nói đúng hơn là trôi xuôi theo dòng đời, cái gì tới sẽ tới)
.
“Mình đã từng rất mông lung khi hình thức kiếm tiền cũ đã hết thời, và cũng rất nhiều lần như vậy. Làm make money online mà không theo nghề thì nó chỉ là những cuộc chơi ăn xổi, luôn phải học và làm lại từ đầu”
.
Sau quảng thời gian đó, mình bôn ba tiếp với công việc MMO, quyết tâm dấn thân lại vào nghề này 1 lần nữa. Mình làm hầu như gần hết các công việc MMO thời đó như Captcha, Offer (cái này làm ~1 năm hơn), Dropshipping (1 năm), Affiliate Amazon (1 năm) và SEO. Hầu như không có công việc nào trở thành công việc chính của mình sau này.
.
Khác với những người khác, không có người để chỉ bảo. Mình được rất nhiều mối quan hệ và quý nhân giúp đỡ, họ chỉ cho mình rất nhiều thứ và còn thân thiết hơn cả gia đình, là những người anh em, thầy trò thực thụ cùng nhau sống, cùng nhau kiếm tiền.. nhưng đúng với cái câu “lắm mối tối nằm không”, cũng vì thế giới quá rộng lớn, quá nhiều sự hấp dẫn, mình đã thử và tham gia quá nhiều ngành nghề và cũng chẳng có cái nào trở thành công việc lâu dài.
– Mình làm Offer ở các trang web nước ngoài như Paidtopia và vài trang khác (thông cảm 10 năm quên rồi) kiếm được 500-1000$ 1 tháng, đến lúc nó rà soát ip sock và cần thông tin người dùng thật, quản lý fake thì mình bỏ
– Mình làm dropshipping trên ebay, ioffer, esty, Alibaba kiếm cũng được 5 700$ 1 tháng, tháng hên thì ngàn đô. Kiếm được đâu đó 3-5 tháng cũng bỏ
– Mình làm youtube reup, kiếm được 1500-2000$ 1 tháng, làm được 3 tháng thì Youtube thắt chặt reup thì nghỉ
– Mình làm Merch by Amazon, Teespring, Sunfrog Shirt (nói nôm na là bán áo thun bên Mẽo) tháng đỉnh điểm lên được 4000$… rồi khi các trang Web đó ra bộ luật trademark (hình ảnh bản quyền) thì mình cũng bỏ.
– Làm SEO (được 1 ông anh nuôi gần 6 tháng) làm Affiliate Amazon, kiếm được bn cũng k biết vì ông anh quản
…
Và điều mình HỐI HẬN NHẤT đó chính là chỉ thích ăn xổi, k chịu học 1 nghề cố định, thời offer nhiều người họ chuyển qua build hệ thống điện thoại, chạy offer android thì mình cảm thấy cực quá, cần chuyên môn quá nên mình bỏ, thời youtube thì nhiều người học cách bán reup, tự dựng video, mình thấy cực quá mình cũng bỏ… mình ngu ghê, nhiều người họ đam mê và theo nghề tới giờ họ đã có nhà lầu, xe các thứ.
.
Và đến thời đỉnh điểm, mình lại phải xin vào công ty làm (5-6 năm) rồi mới bắt đầu trở lại Freelancer. Thời điểm đầu, ai cũng mông lung vô định với nghề này vì hầu như ở VN chưa có nhiều xu hướng kiếm tiền online, cha mẹ thì chỉ mong muốn con cái có cái nghề nghiệp ổn định, áp lực đủ phía… không dễ để trở thành một freelancer.
.
Một vài lời khuyên của mình ở giai đoạn khởi đầu này:
– Nếu có vô tình nắm bắt được 1 cơ hội kiếm ra tiền to, hãy cố gắng tích lũy thật nhiều tiền. Căn bản vì sau khi ăn xổi xong bạn sẽ phải dùng tiền đó để trả tiền ngu, học 1 nghề, 1 mảng, 1 công việc khác hoặc nâng cấp công việc đang có lên 1 tầm cao mới… đừng ăn xài vô độ tới lúc cần tiền để bung thì không có tiền.
– Áp lực thì mảng nào cũng có, nghề nào cũng có, không riêng gì làm việc online. Làm việc online cũng là làm việc, cũng là môi trường, cũng là nơi chúng ta tạo ra giá trị để sống. Chỉ khác là chúng ta không phải đi làm, không bị quy định thời gian, không bị gò bó… nhưng rốt cuộc thì nó vẫn là công việc, vẫn phải cày chứ k phải nằm mà hưởng. Đừng quá mơ ước cao để rồi khi vẫn phải cày thì chán nản.
– Freelancer thực chất không khó, học đại 1 kỹ năng nào đó thông quá 1 khóa học 500-1000k là đã đủ để làm thực tập, cày thêm 2-3 tháng đủ để làm việc partime hoặc CTV, làm 6-8 tháng đủ đi xin chân fulltime (nếu giỏi), quan trọng là có dám bắt đầu hay không.
.
CHỐT: ở thời điểm ban đầu sẽ có rất nhiều thứ khiến bạn đứng núi này trông núi nọ, hãy cố gắng xác định cho mình 1 công việc mà mình có thể làm mỗi ngày mà không chán và BẮT ĐẦU THẬT NHANH với nó.
.
***Tips cho người mới: giai đoạn này các bạn cũng cần nắm nhiều kiến thức nền và MỞ MIỆNG RA ĐỂ HỎI. Nên nằm vùng ở nhiều hội nhóm về công việc, ví dụ như Content thì có thể nằm vùng ở Gen Z tập viết content, Tâm sự Con Sen v.v… sau đó thì nằm vùng tiếp ở profile của những anh chị trong ngành, thường xuyên tham gia các webinar miễn phí (hoặc có phí ít của họ), thậm chí tham dự các khóa học “thiên về thực hành” được tổ chức để được kèm cặp… người mới thì cần người mentor, giúp mình trả lời những câu hỏi thì mới mau tiến nhanh (cơ mà cũng nên học all các kiến thức nền chứ hỏi mấy câu như “anh ơi content creator là vị trí gì” thì họ cũng ngại trả lời lắm).
.
FREELANCER VÀ NHỮNG SỰ LỰA CHỌN
.
Lúc đầu thì thấy kiếm được tiền rồi được làm việc tại nhà, thích thì vừa nghe Stream vừa làm việc cũng chẳng sao cả (như bài này thì mình đang vừa ngồi nghe stream của độ Mixi vào tối ngày 7/7/2022 lúc 10:53PM ). Mà thực sự thì giờ mới thoải mái như vậy thôi chứ ngày xưa áp lực các kiểu thì còn lâu mới thảnh thơi được vậy . Sau khi đã có được một lượng lớn thông tin và kiến thức nền rồi thì các sự lựa chọn bắt đầu xuất hiện.
.
– Tiếp tục học và theo đuổi đam mê Freelancer
– Tiếp tục nghiên cứu tiếp các mảng ngon để cày 1 cú lớn (ăn xổi)
– Đi làm lại văn phòng
.
Thực sự thì mình nghĩ không phải ai cũng theo được nghiệp freelancer đâu (ít nhất là trong giai đoạn 2022-2025 sắp tới), định kiến của Việt Nam vẫn còn nhiều, ba mẹ cũng chưa thể quá dễ dãi với con cái để nó có thể theo cái nghiệp mà nó mong muốn… nhất là ngồi chả làm gì mà đòi ra tiền.
.
Cuộc sống là vậy đó, không phải lúc nào mình cũng có thể làm theo những gì mà mình mong muốn, yêu thích, thậm chí là đam mê. Ở giai đoạn này, việc quan trọng nhất là mình phải xác định rõ được:
.
– Công việc này có giúp mình RA ĐƯỢC 1 CÁI NGHỀ, để đi đâu cũng có thể sống được không?
– Công việc này mình có thực sự làm ra kết quả hay không?
– Công việc này mình có thể làm mỗi ngày, coi nó như cuộc sống mà không chán không? (có nhiều bạn viết content website được tầm 1-2 tháng liên tục xong rồi nản, bỏ việc chứ có làm nổi đâu)
– Và cuối cùng là… công việc này có XỨNG ĐÁNG để bạn dồn hết tâm huyết cho nó, bỏ qua các công việc “ổn định” khác, các công việc làm công ăn lương, các công việc mà gia đình dạy bảo, người thân đưa lối không… cái này nó khó lắm.
.
Thực sự, trong 1000 người có định hướng làm Freelance thì mình chỉ thấy được 3-5 người là nổi bật lên, có thể giàu, kiếm được nhiều tiền… đâu đó khoảng 15-20 người có công việc ổn định, có thể theo lâu dài… còn lại thì chết dần chết mòn hết rồi lại đi làm fulltime ở 1 công ty nào đó cùng ngành (hoặc khổ nữa thì trái ngành).
.
Freelance không phải là một thứ gì đó dễ dàng, nó là lối sống, nó là tư duy, nó là ƯỚC MƠ CỦA BAO BẠN TRẺ.. và người có được cuộc sống đó họ cũng phải trải qua nhiều chông gai lắm (giống như mấy bạn kinh doanh thành công ai chẳng có nhiều chông gai). Điển hình là mình, mình mất 5-6 năm đi làm công ty, 2-4 năm nghiên cứu và học kiến thức nền, đến tận năm 26 tuổi mới bắt đầu có chút thành quả và 28 tuổi mới dứt ra hẳn để làm các công việc online (nhiều bạn trẻ giỏi hơn 22-25 tuổi đã làm freelance du lịch khắp xứ rồi).. và người muốn trở thành freelance THÌ PHẢI CÓ TỐ CHẤT.
.
Như viết văn, vẽ tranh, thư pháp… mỗi nghề này đều cần tố chất thì freelance cũng giống như vậy. Bạn nói bạn ghét cuộc sống phải ngồi cày mỗi ngày ở công ty, đi làm 8 tiếng 1 ngày và không có ước mơ… vậy bạn có chắc bạn sẽ thích cuộc sống của 1 người Freelancer và không chán ghét nó không?
.
– Cuộc sống mà tự mày mò, tự học hỏi không có leader, sếp, môi trường công ty chỉ bảo
– Cuộc sống này làm job bên này, mai làm job bên khác, không có sự ổn định
– Cuộc sống bấp bên tự phải kiếm khách, tự phải bán bản thân, tự phải cày để ra tiền
– Cuộc sống mà… tự bạn phải làm chủ tất cả chứ chẳng ai định hướng cho bạn
.
Lúc đầu làm thì có thấy trải nghiệm vui vui đó, cũng ưng… nhưng làm lâu rồi thì nó lại ố dề. Thô nhưng thật, bạn phải trải nghiệm qua rồi mới thấy đời sống Freelancer không phải dễ.
.
Và để biết được chúng ta có phù hợp với cuộc sống Freelancer không thì có 2 cách:
.
1. Sống thử với cuộc sống Freelance trong ít nhất 6 tháng
2. Sống thử với người có cuộc sống Freelance trong ít nhất 6 tháng
.
Không đùa đâu, chỉ có sống thử như một freelance thì bạn mới biết rõ mình có thực sự phù hợp với cuộc sống freelance hay k, hiểu rõ thì mới có thể chọn lựa. Vậy sống thử là như thế nào? Hãy trả lời các câu hỏi sau đây trước:
.
– Mình đã hiểu rõ tương lai của một người làm Freelance thực thụ là như thế nào chưa? Có ai là cột mốc để mình hướng theo không?
– Mình có rõ ràng được lộ trình phát triển và thăng tiến của một Freelance trong công việc của mình chưa? Nếu chưa thì có ai đang theo ngành của mình mà đang làm Freelance không (tìm và hỏi họ)?
– Mình có nhiều gánh nặng đến từ gia đình, dòng họ, bạn bè, những người xung quanh không (mà thường thì khi kiếm ra tiền 1000$ rồi thì chẳng ai nói gì nữa)
– Quẳng mình lên Đà Lạt, Huế, Hà Nội… mình có tự kiếm đủ tiền để thuê nhà, để tự sống, để tự sinh hoạt mà không phải nhờ vả bất cứ ai không?
– Mình có khả năng ngồi máy tính 16/24 hoặc hơn mà không chán không, thậm chí chẳng bị đau mắt, chẳng thấy mệt mỏi, chỉ thấy thích…
– … và còn rất nhiều câu hỏi khác, câu hỏi quan trọng nhất.. “mình có chấp nhận được 6-12 tháng nữa ăn mì gói, học nghề freelance, dù đói cũng chấp nhận không?”
.
CHỐT: trong giai đoạn này, sự mông lung đã dần mất đi và bức tranh cũng dần dần hé lộ, mình cũng đã nắm được 1-2 kỹ năng, cũng kiếm được đôi ba đồng từ online… và mình bắt đầu cảm thấy thích với sự kiếm tiền này, thích cái nghề này… hoặc hơn nữa là mình bắt đầu ĐAM MÊ LÀM VIỆC TRÊN MẠNG.
.
Tips ở giai đoạn này: động lực bước tiếp rất cần thiết, đa phần chúng ta buông bỏ ở giai đoạn lựa chọn. Cuộc đời là của mình mà, mình sống sao cho không hối tiếc là được. Mình thì có rất nhiều hối tiếc… hối tiếc lớn nhất là mình đã không theo freelance sớm hơn để đến 30 thì mới ổn định (nhìn đứa em Trang Chó, Duy Mèo, sư phụ, sư tổ và các đàn anh trông ngành mà mình rất thèm). Động lực đến từ đâu, đó là do bạn, mình không phận sự đời là của bạn mà…
.
Tips để có động lực: tiền, tiền nhiều, nhiều tiền, quá trời tiền, tiền 1 đống… freelancer nhiều tiền lắm
.
CON ĐƯỜNG CHÔNG GAI SAU LỰA CHỌN
.
Thiệt chứ đi làm ngoài đường, đi làm công ăn lương, đi làm nghề nào cũng có mức độ nguy hiểm của riêng nó, độ khó của riêng nó thôi… chẳng có cái nào gọi là ổn định cả. Nhắc mới nhớ nhỏ em mình, mẹ mình xin cho nó vào làm ngân hàng Vietinbank (ngân hàng công nhà nước), ngon ăn các kiểu mà rốt cuộc sau 3-5 năm nó qua ngân hàng này ngân hàng kia làm rốt cuộc giờ lại xin vào cục thuế để làm lại từ đầu. CÔNG VIỆC ỔN ĐỊNH… CHƯA CHẮC ĐÃ GIÒN Đ U, nghề nào cũng vậy thôi (mà từ giai đoạn này thì nên hiểu freelance cũng có nghề this nghề that, người this người that đi ha).
.
Nghề nào cũng có khó khăn, nghề nào cũng có chông gai, nghề nào cũng 3-5 năm mới ổn định chứ không riêng gì freelance. À mà quên nói, Freelance nó là “một hệ tư tưởng”, còn nghề trong Freelance thì có rất nhiều nghề:
.
– Designer
– Coder
– Content Creator
– Marketing (thường là Ads)
– Bloger
– Tiktok-er
– KOL-KOC
– UI/UX
– Biên tập viên
….
Nói chung nghề nào mà có thể làm online được thì đều có thể làm Freelance được tuốt (miễn là tìm được khách). Mà đã gọi là nghề thì nó cũng phải trải qua quá trình phong ba bão táp như các nghề ngoài đời, cứ nghĩ như bạn đi học nghề sửa xe, học nghề may vá… thì mấy nghề trên cũng y chang vậy.
.
Mình từng nhớ giai đoạn mà mình học SEO mình cực kì nản, học hơn 6-8 tháng mà không làm ra được 1 kết quả gì, chỉ ngồi nghe người ta chỉ gì làm đó, chẳng nắm được quy trình, chẳng nắm được công thức… cứ thế cày và cày mà thôi. Ngày xưa mình được cái nghe lời, rất hiếu học, ai bảo gì làm đó, không than vãn (mọi người cứ xem phim võ thuật, quét lá đa 2 năm mới bắt đầu được dạy võ công, mình y chang vậy). Thời này mấy bạn Gen Z làm được 1-2 tháng, được trả lương các kiểu mà chán là chán, muốn nghỉ là nghỉ… chông gai là đó chứ đâu.
.
Bạn cứ nghĩ thử như vầy, bạn học content website và làm nó được 3-4 tháng bạn chán, thế là bạn mất nữa năm… bạn lại học tiếp Facebook ads, học được 2-3 tháng thì k có tiền chạy, thế là mất nữa năm nữa… cộng dồn lại nó là 1-2 năm, thế là mất hết vài năm thanh xuân mà chẳng có gì trong tay. Rào cản lớn nhất đó chính là bản thân chúng ta, chúng ta không rõ ràng trong định hướng, không rõ ràng trong mục tiêu tương lai… và từ thế chúng ta cứ làm gì cũng bỏ giở giữa chừng. Thời điểm bây giờ mất 1-2 năm là thua thiệt rất nhiều, các bạn thử so sánh:
.
– Một sinh viên vừa mới nhập học năm 1 bắt đầu đi làm freelancer – 18 tuổi
– Một sinh viên ra trường, làm này làm kia mất 2 năm xong lai bắt đầu học làm freelancer – 24 tuổi
.
Hai người này tuy cách nhau 6 TUỔI nhưng về kiến thức, kinh nghiệm đều bắt đầu học lại từ con số 0. Freelancer thì trên trường nào có dạy, nghề Content, Marketing, Blogger thì làm gì có trường lớp ĐH nào mà dạy chuẩn chỉnh, tự cày tự học là chính —-> ngang nhau về kiến thức nhưng cách nhau tận 6 năm. Mà các bạn biết thời đại bây giờ người ta học nhanh cỡ nào rồi đó, chậm vài tháng thôi đã thua rồi chứ nói chi vài năm.
.
Và đó chỉ mới là chông gai đầu tiên thôi – chông gai ở tầng nhận thức, làm sao dể bản thân vượt qua được những lúc khốn khó, chán nản, đói lã người nhưng vẫn phải cày… Tiếp theo đó mới là chông gai số 2: “rèn luyện kỹ năng thành nghề”
.
Để có thể phát triển được công việc thành 1 nghề thì bạn phải trải qua các giai đoạn sau:
– Giai đoạn nhập môn (hay nói đúng hơn là fresher): một giai đoạn mà bạn rất mông lung về nghề, chẳng biết học ở đâu, chẳng biết tìm việc nơi nào… bạn trôi nổi trên internet, đọc hầu hết các bài viết, xem hết các video mà bạn thấy… rồi cuối cùng bạn sẽ nhận 1 job nào đó lần đầu tiên trong đời. Theo mình, ở giai đoạn này, cứ liều nhận job, thử xem họ yêu cầu gì, không được thì nghỉ, gì đâu… chúng ta cũng chỉ gặp lại nhau 0 lần nào trong đời (ngại thì hại, vậy thôi).
– Giai đoạn non trẻ, học việc (thường gọi là junior): thường thì ở giai đoạn này bạn đang ở 1 nữa freelance, bạn sẽ làm CTV, làm Partime cho 1 công ty nào đó để học hỏi môi trường công ty thì nó yêu cầu nhân sự như thế nào, quy trình làm việc ra sao, học hỏi được gì từ những leader, những anh chị đi trước. Ở giai đoạn này chỉ có cắm đầu mà cày thôi, người ta chịu dạy mình đã là mừng lắm rồi… hãy dùng 2 năm để quét lá đa, giơ tay lên và nói tôi, để người ta bóc lột sức lao động đi, vì nó đáng mà.
– Giai đoạn cứng việc (senior thì phải): Ở giai đoạn này, căn bản là bạn đã làm ra được kết quả ở vị trí 1 người nhân viên. Ví dụ như một designer bạn có thể nhận những job thiết kế landing page, dựng layout trang chủ, thiết kế ảnh bán hàng, ảnh quảng cáo banner… một cách trực tiếp với khách hàng (lên upwork, fiverr hoặc vlance kiếm việc thử để nhận job nè. tự chủ tìm việc, tự chủ làm việc, tự chủ kiếm tiền.. vậy là nghề đã cứng
– Và cuối cùng là lên Master, tự chủ trong công việc, lúc này người ta cần mình chứ đôi khi không phải là mình đi tìm người ta nữa (như mình vẫn còn phải bộn bề kiếm khách thì chưa gọi tự chủ nha 
)
.
Để bước qua được con đường chông gai này không hề dễ, nó là cả 1 quá trình của sự cố gắng… và đôi khi còn phải do số, do may mắn nữa. Mình thực chất cũng không coi SEO là con đường mà mình đi tới sau này, vô tình trong một đợt mở rộng của công ty thì sếp giao xuống dự án build 1 lần hơn 200 website từ con số 0. Mình thì mình cũng hơi ngộp lắm nhưng tới giờ nghĩ lại thì nó lai là cơ hội quá lớn để mình có thể phát triển SEO được với hiện tại… đúng là nghề chọn người mà.
.
CHỐT: nghề nào cũng có chông gai, đời người có mấy khi có con đường chông gai để mà đi đâu nhờ, quan trọng là bạn đi được tới bước đường nào, là fresher, junior hay senior master…
.
Tips để vượt qua chông gai: Chúng ta sẽ rất khó khăn trong giai đoạn phát triển, để có thể trở thành master ở 1 nghề nào đó thì nó cần sự cố gắng xuyên suốt trong tất cả quá trình. Có người học 2 năm đã giỏi, có người học 10 năm chưa chắc giỏi. Trong quá trình này, chúng ta phải có “đồng đội”, có “hội bạn làm chung” càng nhiều càng tốt. Họ sẽ là tấm gương, là động lực thúc đẩy, là những người kéo chúng ta ra khỏi bờ tuyệt vọng khi chúng ta vấp ngã. Học thầy không tày học bạn… nhé.
.
FREELANCER KHI NÀO THÌ ĐƯỢC GỌI LÀ ỔN ĐỊNH
.
Sống cuộc đời Freelancer, nhất là ở các vùng ngoài 3 thành phố chính thì đôi khi phải chịu rất nhiều sự dèm pha.
“thằng A con nhà bà B chẳng thấy đi làm gì, suốt ngày cứ ru rú trong nhà, kiểu này chỉ có ăn tàn phá hại chứ làm được gì cho đời”
.
Đấy đấy, thường chúng ta mà ở rục xương trong nhà thì mặc định sẽ trở thành người nhàn cư vi bất thiện. Nhưng mà cũng đúng thôi, Freelancer chính họ cũng chưa biết, chưa hiểu rõ về sự ổn định… thì lấy gì những người xung quanh có thể cảm nhận được.
.
– Ổn định là kiếm được nhiều tiền?
– Ổn định là được làm cho công ty này công ty kia?
– Ổn định là mua được xe mua được điện thoại, đồng hồ?
.
Nâu, ổn định không phải là có những thứ trên. Ổn định là ổn định, là sự lặp lại qua 1 khoảng thời gian dài, không có quá nhiều biến động. Ví dụ như Facebook chạy ads là 1 kênh không ổn định, nhưng SEO khi đã làm lên top rồi thì tính ổn định cao hơn, có thể cố định trong 5-6 tháng v.v… Công việc của một Freelancer chỉ ổn định khi đạt được những yếu tố sau:
.
– Công việc có nhiều mối quen, từ đó có việc để làm thường xuyên
– Công việc có nhiều tệp khách hàng mới hàng tháng thông qua branding hoặc thương hiệu cá nhân hoặc quảng cáo (biết cách quảng cáo ổn định doanh số trong nhiều tháng liên tiếp)
– Công việc có tính ổn định cao, được tính là “nghề”, trong tương lai 10-15 năm vẫn còn có thể sử dụng (ví dụ như design, code, content website, content social, thiết kế landing page).
– Công việc mà chúng ta LUÔN CÓ THỂ TẠO RA KẾT QUẢ cho khách hàng. Các kết quả đó phải là giá trị thực, được đánh giá tốt bởi nhiều khách hàng (từ đó mới có người comeback và quay lại)
– Công việc mà chúng ta “luôn cảm thấy happy với nó”. Làm qua 1-2 năm, chúng ta vẫn thích thú, vẫn muốn theo, vẫn có thể cày mỗi ngày với trạng thái tốt nhất (như mình làm công việc viết lách này cũng hơn 5 năm rồi và giờ vẫn ngồi viết các bài viết 5000-6000 chữ không hề chán, thấy vui)
.
Ổn định nó không phải 1 khái niệm chuẩn, nó là một tổ hợp nhiều yếu tố cộng lại. Nhưng, quan trọng nhất vẫn là chúng ta có thể tiếp tục sống với nó trong 5-10 năm nữa, không chết đói, không nhàm chán… và không cảm thấy bất an, vậy thì nó chính xác là con đường mà chúng ta chọn. Còn ai nói gì ngoài tai thì kệ người ta đi, mình cầm 10-20tr về đưa cho ba mẹ thì ba mẹ còn cười mỉm mấy bà hàng xóm ấy chứ để ý làm gì . Đợt tết vừa rồi
.
CHUẨN BỊ KỸ LƯỠNG CHO CUỘC SỐNG FREELANCER
.
Rồi, đọc tới đây rồi hoặc là bạn đã chán, hoặc là bạn đã và đang rất háo hức với nghiệp Freelancer này, chúng ta sẽ tiếp tục nói qua về chủ đề “muốn bắt đầu làm Freelancer thì cần chuẩn bị gì”. (phần này coi như đúc kết lại đi ha)
.
Là một freelancer, điều đầu tiên quan trọng nhất là hãy chọn cho mình 1 cái nghề, làm ra kết quả với nghề đó. Nghề có thể đáp ứng được các điều kiện sau:
.
– Nghề có người thuê làm việc online (đi dạo hoặc đi săn thử trong các group xem người ta có tuyển k)
– Nghề có những anh chị đang làm rất tốt và kiếm rất nhiều tiền (để còn biết mục tiêu, mục đích mà hướng tới)
– Nghề có “nguồn để học”, ví dụ như design, content website thì nhiều rồi, data analytics thì có ai dạy free hoặc khóa học free đâu
– Nghề có sự ổn định, không phải các công việc ăn xổi, làm được 3 tháng nghỉ (ví như trade, crypto, chứng khoán… đó là đầu tư k phải nghề, hoặc nếu bạn xác định là trader hoặc broker thì ok)
.
Thời điểm đầu thì bạn chẳng có nhiều quan điểm, góc nhìn về nghề hoặc về môi trường online này nên sự lựa chọn của bạn chưa chắc đã là công việc phù hợp nhất. Thời điểm này thì cứ chọn lựa công việc dựa trên “não phải hoặc não trái”, thích hoặc không thích… chỉ có niềm vui mới khiến bạn bắt đầu vào công việc. Để mình kể cho các bạn nghe về niềm đam mê và sự lựa chọn của mình và lý do vì sao mình lại chọn là freelance.
.
– Mình là một thằng nhà nghèo chính hiệu, mẹ làm lương có 4-5tr nuôi cả nhà, ba thì ở nhà chăm mình k đi làm ( ba mẹ 4x mới sinh mình nên quý hơn vàng), nên mình rất thèm tiền, nhất là tiền to.
– Mình là một thằng mọt máy tính, từ nhỏ tới lớn đã ôm cái máy game, máy tính suốt ngày, không chơi với bạn bè trong xóm luôn
– Mình là một người rất ít nói, ít tiếp xúc ai, hướng nội khá nhiều.
.
Ba yếu tố trên đã tác động rất lớn tới mình trong việc lựa chọn công việc. Thực sự thì mình nhìn thấy mọi người đi làm (và mình cũng từng đi), kiếm 7-8tr 1 tháng, cứ đều đều như vậy trong 1 khoảng thời gian lớn, mình thì lớp 10 đã có tháng kiếm được 10tr. Việc kiếm tiền trong game vô tình nó cho mình 1 cái tư duy phải kiếm tiền to hơn, nhiều hơn, dễ hơn, ngồi tại nhà cũng có thể kiếm tiền.. và thế là freelancer cũng vô tình nó lại quá vừa vặn với các yếu tố đó.
.
Mình lại cũng là 1 thằng có ước mơ cao. từ nhỏ mình đã nghe ba mẹ, ông bà kể về quá khứ huy hoàng của gia tộc (giờ đã lụn bại) nên mình có chí rất lớn. Cứ mỗi lần đi ra quận 1, xem các tòa nhà lớn thì mình lúc nào cũng nghĩ về việc một ngày nào đó mình phải sở hữu những ngôi nhà như thế này… Ngay khi vào ĐH, được gặp các anh chị làm mmo kiếm tiền tỉ mỗi tháng, nó thực sự thôi thúc mình rất rất nhiều lần (thế nên mới nói gần mực thì đen gần đèn thì sáng, muốn giàu thì phải chơi với người giàu).
.
Và cuối cùng là mình “thích những thứ tự động”, thích tạo ra những thứ mà nó automation, tạo ra tiền cho mình thụ động, làm một lần hưỡng rất lâu, đó cũng là lý do mà mình chọn SEO. Giờ mình tạo ra website có 100.000 traffic thì mỗi tháng nó đem về cho mình 15-20tr rồi, có 5-10 web thì sao? Đó là niềm đam mê bất diệt của mình về kiếm tiền thụ động (một thứ mà đi làm offline ở ngoài rất khó có được trừ khi bạn là chủ công ty)
.
VÌ VẬY
.
Điều bạn cần chuẩn bị nhất đó chính là… nothing. Nói rồi, mỗi người sẽ có mỗi cuộc sống phù hợp với mình, như câu chuyện của mình bạn sẽ thấy nó luôn thuận vào thiên thời, địa lợi, nhân hòa. Hãy hòa mình càng nhanh càng tốt vào môi trường này, hoặc là bạn sẽ bị bài xích, hoặc là bạn sẽ hòa hợp. Cơ mà cũng phải nói rõ lại các yếu tố:
.
– Có máy tính đủ ổn
– Có khả năng sử dụng thành thạo máy tính (gõ phím 80 wpm trở lên, không mổ cò)
– Có khả năng học tập các công cụ một cách nhanh nhạy (không bị lowtech)
– Có thể ngồi laptop 10-12 tiếng 1 ngày
– Có đủ tiền ăn trong 3-6 tháng học
.
Vậy là đủ điều kiện để làm Freelancer rồi nhé
.
NHÌN RÕ CON ĐƯỜNG CỦA MÌNH KHI QUÁ 50
.
Ai rồi sau này cũng già. Đã bao giờ bạn nghĩ tới cảnh tượng 50 tuổi mình vẫn ngồi và viết Content chưa? Hoặc là 50 tuổi vẫn ngồi và gõ code cóc cóc cho tới cuối đời… Vậy mà ông cha ta xưa giờ là vậy đấy, làm công ăn lương, lam tới 60 tuổi nghỉ hưu… rất rất rất nhiều người đã như vậy từ xưa tới giờ (và hiện giờ vẫn vậy). Chắc chắn Gen Z bây giờ luôn nghĩ mình làm tới 30-40 tuổi rồi sẽ có nhà, có đất, đầu tư BĐS, chứng khoán các kiểu… nhưng các bạn có biết các cuộc chơi đó còn khốc liệt hơn cuộc chơi Freelance rất nhiều lần?
.
Mình có một anh bạn làm decor và thi công nội thất, cũng khá giàu, lương tháng 30-40tr. Sau 5 năm làm việc thì anh ấy và vợ cũng tích cóp được gần 500tr. Như bao người, có tiền trong tay thì muốn đầu tư, muốn làm giàu… thế là đi mua bđs, mua nhầm ngay lô dính quy hoạch, thế là mất gần 60% số tiền tích cóp trong 5 năm. Có thể bạn sẽ chửi ngu, mua bđs mà k biết xem trước này nọ… nhưng không đâu, xem rất kỹ rồi mà vẫn bị dính, đó là số trời. Và bạn có chắc bạn sẽ không giống như câu chuyện trên?
.
Người làm Freelance 30 tuổi như mình thì hiện cũng đã nghĩ tới câu chuyện 50, nghĩ tới tương lai sắp tới. Từ 18-25 là 1 giai đoạn ngắn, từ 25-35 lại là 1 giai đoạn, nhưng từ 35-50 thì nó lại là 1 câu chuyện khác bọt rất nhiều. Nói thật chứ chi phí hiện tại “cố định” của mình đã là gần 40tr (tính luôn tiền cho ba mẹ, gia đình, tiền thuê nhà, ăn uống v.v..).. cuộc sống lương 1000$ với mình đã không còn đủ . Mình kể câu chuyện này ra không phải để khoe mà là để mọi người hiểu cuộc sống sau 30 CHI PHÍ RẤT NHIỀU. Nó khác hẳn với thời điểm mọi người còn học đại học lương 3-5tr vẫn sống đủ, thời điểm này là thời điểm gánh vác gia đình, gánh vác mọi thứ sau lưng. Vì vậy, nghề freelance của bạn có giúp bạn vượt qua được thời điểm 30-50 này không?
.
Mình có quen đứa em Trang Chó, nó đi du lịch quanh năm suốt tháng, tháng vẫn kiếm tiền dư dả. Công việc freelance của nó là một tổ hợp các nghề Content – Review – Booking – Tour du lịch – viết sách… và nhiều nghề khác mà mình chưa biết, một tổ hợp các công việc freelance chứ chẳng phải 1.. và từ đó dòng tiền RẤT ỔN ĐỊNH dù hụt cái nào cũng không sợ chết đói.
.
Mình cũng có 1 người bạn nữa làm designer, hiện đang có 1 team design chuyên đánh dự án cho các cty trong và ngoài nước, tháng kiếm 100-200 củ tiền lời sau khi trả lương, ngoài ra thì văn phòng nó cũng tận dụng để mở thêm 1 quán cafe kiêm quán ăn kiếm cũng được 30-50tr.
.
Và thêm một người bạn khác chuyên làm Landing page, có team landing page xịn nhất khu phố 3, chuyên làm landing page cho các công ty lớn ở VN (và cả nước ngoài), tháng kiếm vài trăm triệu, ổng còn làm thêm mảng bán lẻ đồ tập gym, dạy học, dịch vụ các thứ
.
Nói chung, danh sách người mà mình biết kiếm được tiền to trong nghề là rất nhiều, nhưng có 1 điểm chung mà họ luôn có đó là “DÒNG TIỀN RẤT ỔN ĐỊNH TỪ 2,3 NGUỒN HOẶC HƠN”.
.
Khi bạn đã over 30, bạn phải biết cho mình những dòng tiền ổn định, dòng tiền đầu tư, dòng tiền đâu cơ… và phải quy chuẩn hóa việc quản lý dòng tiền, từ đó thì cuộc sống bạn mới ổn định và phát triển, nghề nào cũng vậy thôi (dù làm offline hay online). Đến tuổi này thì buộc bạn phải có góc nhìn mở hơn về tương lai, thấy toàn cảnh được bức tranh kiếm tiền trong 3-5 năm tới hoặc 5-10 năm tới.. NHƯNG, đó là câu chuyện của tương lai… còn trẻ suy nghĩ sớm được thì tốt, không thì cũng đừng quá áp lực.
.
CHỐT: chuyện sau này thì sau này tính, cuộc đời là của bạn, tính trước thì đỡ khổ, vạch sẵn con đường mà mình sẽ đi trong nhiều năm tới, lên kế hoạch và thực hiện từng bước một.
.
TỔNG KẾT
.
Cuộc đời Freelance sướng vui, khổ cực có cả. Quan trọng là nó phù hợp với mục tiêu sống, mục đích sống, mình cảm thấy thoải mái mỗi ngày với công việc này. Dù có áp lực, chán nản thì cũng là chán nản vì công việc quá nhiều, làm không ra tiền chứ không phải chán nản công việc. Bây giờ mình đang nghe clip youtube “Tavern/Inn Music – Fantasy Medieval Music (No Copyright) Vol. 2”, một thể loại nhạc Fantasy mà mình rất thích vừa hoàn thành cái bài viết này, còn giờ mình phải đi chợ đây không bị mắng – thế nhé, đời freelance vui lắm.
.
Leo Minh – Founder Leo Agency
