Miễn thuế giá trị gia tăng cho sách, mỗi tác phẩm đều được mua 1.000 bản để phân phối vào thư viện… là những chính sách thúc đẩy xuất bản của Na Uy.
Na Uy được xem là một đất nước thiên đường cho các nhà văn và các nhà xuất bản.
Nhờ khai thác dầu khí, Na Uy trở thành một trong những quốc gia giàu nhất thế giới. Cũng vì dân số thấp thuộc hàng nhất thế giới, nên chính phủ dành nhiều sự quan tâm và kinh phí tài trợ cho văn hóa. Tất cả tài liệu xuất bản ở Na Uy đều được luật pháp yêu cầu phải nộp lưu chiểu ở Thư viện Quốc gia và thư viện đã, đang số hóa mọi thứ trong bộ sưu tập của mình. Mọi người có thể xem và tải tài liệu trực tuyến miễn phí; đối với sách có bản quyền, có thể truy cập và đọc văn bản online nhưng không tải xuống được.
Ở Na Uy, tất cả trường đại học công lập về cơ bản là miễn học phí, tỷ lệ người lớn biết chữ ở Na Uy là 100%, trung bình cứ 4 người lớn thì có một người thường xuyên đọc sách mỗi ngày; văn minh thư viện được xếp hàng đầu thế giới, hệ thống thư viện công cộng được ưu tiên phát triển.
Giá sách mới ở Na Uy được mệnh danh là đắt nhất thế giới. Mỗi cuốn sách mới thường có giá vào khoảng 40-50 USD (tương đương 1 triệu VNĐ). Theo thỏa thuận kinh doanh, việc giảm giá sâu đối với sách mới bị cấm tuyệt đối. Điều này bảo vệ những người bán sách khỏi Amazon và các “tay to” phát hành sách.
Lợi nhuận từ các tựa sách best-seller (khi không được giảm giá) sẽ trợ giá cho tất cả sách bán chậm khác. Nói cách khác, các nhà văn có sách bán chạy như Karl Ove Knausgaard đang giúp các tác phẩm của nhiều nhà văn khác có được cơ hội hiện diện trên thị trường.
Các nhà xuất bản luôn e dè khi quyết định in sách của một tác giả mới, tác giả có sách khó đọc, không có tính đại chúng, vì điều này sẽ cần nhiều thời gian, công sức cũng như ngân sách để quảng bá và tuyên truyền, thêm vào đó là tính rủi ro cao, các đơn vị xuất bản có xu hướng tìm bến đỗ an toàn ở các tác giả đã thành danh, các tác phẩm đã có chỗ đứng sẵn trên thị trường.
Thế nên khi có được một tác giả best-seller như Karl Ove Knausgaard, khi có lợi nhuận đảm bảo, các nhà xuất bản sẽ có nhiều kinh phí để xuất bản các tác phẩm khó, ít người đọc, và các nhà văn có tác phẩm bán chậm hơn cũng sẽ được hưởng lợi.
Sách cũng là một mặt hàng được miễn thuế giá trị gia tăng ở Na Uy. Ngoài việc ưu đãi thuế, chính phủ Na Uy còn lập ra Hội đồng Nghệ thuật để hỗ trợ văn nghệ sĩ, những hoạt động văn hóa nghệ thuật và các nhà xuất bản.
Bình thường, với dân số ít, tiếng Na Uy không phải là thứ ngôn ngữ phổ biến, thị trường sách xuất bản sẽ nhỏ bé, người mua tiềm năng cho bất kỳ cuốn sách nào cũng ít, thế nên các nhà xuất bản phải tính giá cao cho đầu sách để trang trải chi phí sản xuất.
Nhưng khi xuất bản phẩm giá cao thì lại càng hạn chế doanh số bán hàng hơn nữa. Điều này dẫn đến việc khi chọn lựa tác phẩm để xuất bản, các nhà xuất bản sẽ cẩn trọng với tác giả cũng như tác phẩm, bởi thế, cần có bàn tay điều phối của nhà nước ở trường hợp này.
Một cuốn sách mới được xuất bản tại Na Uy, nếu thông qua kiểm soát chất lượng, Hội đồng Nghệ thuật Na Uy sẽ mua 1.000 bản sách theo giá bìa để phân phối cho các thư viện – hoặc 1.550 bản nếu đó là sách dành cho trẻ em.
Nếu tính trung bình mỗi bản sách có giá 50 USD, nhà xuất bản đã có một khoản thu tương đương với khoảng 50.000 USD (hơn một tỷ đồng tiền Việt), và tác giả cũng sẽ được hưởng phần trăm nhuận bút theo hợp đồng trên 1.000 bản sách này. Việc mua sách mới này luôn được ưu tiên đứng đầu trong ngân sách mua của các thư viện.
Về kế hoạch mua, chính sách này sẽ ưu tiên các nhà xuất bản nhỏ, nhà xuất bản độc lập, điều này giúp các nhà xuất bản nhỏ có thể tồn tại và cạnh tranh và phát triển, tạo sự đa dạng cho nền xuất bản.
Một lợi ích rất lớn của chương trình này là hỗ trợ cho các nhà văn khi họ bắt đầu cầm bút. Việc chính phủ trả tiền mua 1.000 bản sách – trên thực tế, với phần trăm tiền nhuận bút và giá sách cao như ở Na Uy, đây xem như thiên đường cho các nhà văn mới chập chững vào nghề.
Việc nhà nước có kế hoạch mua sách và tài trợ cho nhà văn sáng tác, là điều kiện tiên quyết để phát triển nền văn học Na Uy. Tất cả điều này giúp đảm bảo một vị trí cho Na Uy trên bản đồ văn học thế giới.
Cùng kế hoạch mua sách, phát triển hệ thống thư viện công cộng, chính phủ Na Uy còn hỗ trợ trực tiếp cho các nhà văn và nghệ sĩ. Nhiều khoản trợ cấp được chi ra hàng năm dành cho các nhà văn trẻ và nghệ sĩ trẻ, như trợ cấp du lịch, trợ cấp sáng tác, trợ cấp học tập nghiên cứu…
Các nghệ sĩ nổi tiếng nhận được thu nhập đảm bảo thường cho đến khi nghỉ hưu, những nghệ sĩ khác đủ điều kiện nhận trợ cấp hoặc hợp đồng làm việc từ một đến năm năm. Mục tiêu của chương trình trợ cấp và thu nhập đảm bảo là mang đến cho các văn nghệ sĩ cơ hội tích cực để theo đuổi sự nghiệp nghệ thuật và hỗ trợ các văn nghệ sĩ trẻ trong việc xác lập bản thân với tư cách là nhà văn – hoặc nghệ sĩ.
Nguồn: Zing News
