Đâu là điều mà các nhà sử học và khảo cổ học đã cho là đúng trong vài thập kỉ trước, nhưng phải được xem xét lại vì những nghiên cứu vật chất sau này và vì sự phát triển của ngành di truyền học quần thể hiện đại?

Link: https://qr.ae/pNFOCr

Đó chắc chắn là nhận định về khảo cổ học lớn nhất mọi thời đại:

Đây là một quan điểm thịnh hành vào những thế kỉ 19 và 20 khi hóa thạch của những loài phụ lần đầu được phát hiện. Sau vài cuộc tranh luận, các ý kiến đều đồng tình rằng chủng người mới này thấp kém hơn chúng ta, nếu không thì chúng vẫn còn tồn tại. Vào thời điểm đó, các chứng cứ cho học thuyết này hướng về việc rằng kích cỡ hộp sọ của những phần hóa thạch được khai quật bé hơn so với kích cỡ hộp sọ của Người Tinh Khôn. Chính sự thiếu hụt về trí thông minh của chúng đã cho phép giống loài của chúng ta chiến thắng. Và dù sao đi nữa, vấn đề đó đã được an bài và ngành Khảo cổ học đã tự ăn mừng vì đã hoàn thành xong công việc này một cách rất tốt đẹp.

Và rồi sau đó, vào năm 1911, nhà nhân loại học người Scotland Arthur Keith quyết định dựng lại một mẫu vật Pháp nổi tiếng của người Neanderthal như một học giả điển hình thường trông đợi ở loài người thuộc Thời đại đá mới; Ngồi thẳng lưng bên cạnh lửa trại, có mặc quần áo và đeo trang sức.

Đương nhiên, chuyện này không giúp ông ấy có thêm nhiều người ủng hộ, nhưng nó là giọt nước đầu tiên mở màn cho sự cao trào của những nghiên cứu học thuật và những cuộc khai quật khảo cổ mà đến khoảng trước năm 1939, đã thành công trong việc đưa một giả thuyết có cơ sở vững chắc về việc người Neanderthal thật sự có một lối sống văn minh và giống với con người.

Qua phần còn lại của thế kỉ 20, vì những kĩ thuật đã được phát triển tốt hơn, hiểu biết được nâng tầm, thì những định kiến quá khứ đã được dẹp sang một bên và khi mà những công nghệ phân tích tinh vi hơn xuất hiện, học thuyết [‘Brutish Caveman’](https://www.history.com/news/neanderthals-likely-lived-in-small-isolated-groups-scientists-say#:~:text=Apr%2024%2C%202014-,Neanderthals%20Likely%20Lived%20in%20Small%2C%20Isolated%20Groups%2C%20Scientists%20Say,and%20isolated%20from%20one%20another.&text=Modern%20humans%20once%20shared%20the,known%20of%20which%20are%20Neanderthals.) mới dần bị xóa bỏ (chỗ này tác giả ghi là “More and more nails were put into the coffin of the ‘Brutish Caveman’ theory” mà nếu dịch sát nghĩa quá đọc sẽ hơi kì nên mình dịch thoáng hơn một chút cho dễ hiểu).

Ngày nay chúng ta biết rằng họ đã sở hữu một nền văn hóa săn bắt và hái lượm tương đối phát triển, xoay quanh việc di chuyển giữa những vùng cắm trại đã được chọn lựa một cách đặc biệt và những vùng được quy hoạch một cách cẩn thận, tùy thuộc vào mùa màng và hoạt động của những con mồi. Họ cũng trở thành bậc thầy trong lĩnh vực Y Dược, Kiến Trúc, Nấu Ăn, May Quần áo, Đóng Thuyền, Đánh Cá, Săn Bắt, Ngành Công nghiệp Đá và khai mỏ.

Họ cũng có khả năng ăn nói lưu loát ở một mức độ nhất định, đủ cho việc buôn bán và tạo lập mối quan hệ với Người Tinh Khôn.

Để phủ nhận những quan điểm cũ về sự thiếu hụt trí thông minh ở người Neanderthal, người ta đã tìm ra rằng họ có riêng cho mình những khái niệm về vẻ đẹp thẩm mỹ, về chủ nghĩa tượng trưng, và có thể là cả thuyết hữu thần nếu nghiên cứu vào năm 2019 của những nhà cổ nhân loại học Stewart, Geraldine, Clive Finlayson và nhà khảo cổ học người Tây Ban Nha Francisco Guzmán được tin tưởng.

Quan trọng là ỏ trên mặt bằng chung, người Neanderthal cũng sở hữu một năng lực về cảm xúc khá sắc bén. Khi những thành viên trong cộng đồng phải chịu những vết thương cực kì thảm khốc đến nỗi chỉ mỗi cái chết có thể cứu rỗi họ, họ sẽ được săn sóc thường xuyên và được chăm nom với lòng trắc ẩn cho đến hết phần đời còn lại. Người Neaderthal cũng biết đánh dấu những thành tựu đáng chú ý của mình, thường là trong việc săn bắt, trong nghệ thuật của họ, để thể hiện niềm tự hào. Họ tạo ra những cây sáo được chơi trên âm giai ngũ cung và có thể được dùng cho mục đích lễ nghi hoặc giải trí. Họ chôn cất người chết với lòng tôn kính, sử dụng những nghi thức được định nghĩa rất rõ ràng. Điều này khá cảm động, ít nhất là khi kể đến trường hợp của một đứa trẻ lai giữa người Tinh Khôn và người Neanderthal.

Hành trình chúng ta đã đi được trong việc hiểu về quá khứ thật khó tin, nhưng có thể là chẳng có phát hiện nào đáng chú ý hơn trong những nghiên cứu về một chi thú vị và thường bị hiểu sai của nhân loại như thế này.