Nhân cách yêu mình thái quá hoặc rối loạn nhân cách ái kỷ (tiếng Anh: Narcissistic personality disorder – NPD) là một trạng thái không bình thường của nhân cách, có biểu hiện qua ảo tưởng và hành vi tự cao tự đại, khát vọng được người khác ngưỡng mộ, tham vọng thành công chói sáng trong mọi lãnh vực và thiếu sự đồng cảm với người khác.. NPD gắn liền với tính vị kỷ (Egocentrism). Bệnh còn có tên gọi khác là Rối loạn nhân cách ái kỷ hay rối loạn nhân mãn. Tỉ lệ nam giới mắc NPD nhiều gần gấp đôi nữ giới.
TIÊU CHUẨN CHẨN ĐOÁN
Thường xuất hiện lúc bắt đầu trưởng thành trong nhiều hoàn cảnh khác nhau và có ít nhất 5 trong các biểu hiện dưới đây (Theo sổ tay phân loại và thống kê các rối loạn tâm thần của Mỹ DSM – IV):
1. Tự cao tự đại về tầm quan trọng của bản thân (cường điệu các công việc và khả năng của mình, luôn muốn được xem là bề trên trong khi năng lực của bản thân thì lại không theo kịp…)
2. Bị cuốn hút bởi ảo tưởng về sự thành đạt, quyền lực…
3. Tin tưởng rằng mình là người đặc biệt và duy nhất
4. Mãnh liệt thèm muốn được người khác ngưỡng mộ
5. Ý nghĩ phải được phục vụ đặc biệt cũng như được thỏa mãn vô điều kiện các ước vọng
6. Tận dụng các mối quan hệ để phục vụ mục đích cá nhân.
7. Thiếu sự đồng cảm: không nhận thức và chia sẻ tình cảm, nguyện vọng của người khác.
8. Luôn đố kỵ với người khác và tin rằng người khác cũng sẽ đố kỵ mình
9. Có thái độ, hành vi kiêu căng
CHẤN ĐOÁN PHÂN BIỆT
• Hysteria: Cũng thích được ngưỡng mộ nhưng ở nhóm này, cảm xúc bị cường điệu hóa, bi kịch hóa.
• Rối loạn nhân cách chống xã hội: cũng muốn thỏa mãn ước vọng vô điều kiện nhưng ở đây kèm thêm sự coi thường mọi chuẩn mực pháp luật và xã hội.
• Tâm thần phân liệt: ý tưởng tự cao mang nét hoang tưởng
Ông tổ của hội chứng rối loạn này chính là Narcissus, một thợ săn nổi tiếng với vẻ ngoài đẹp trai trong thần thoại Hy Lạp. Chàng là con trai của thần sông Cephissus và nữ thần Liriope. Trong một lần soi bóng mình dưới mặt hồ, Narcissus bị mê đắm bởi vẻ đẹp trai của chính mình và đem lòng yêu bản thân rồi cuối cùng rơi xuống nước chết. Khi chết đi, chàng hóa thành một đóa thủy tiên.
