Ngựa thời Trung Cổ là một tài nguyên quân sự giá trị nhưng rất đắt đỏ, dể dễ so sánh thì ta lấy quy đổi:
- 4 xu (penny) là lương cơ bản hàng ngày của một nam giới trưởng thành, lao động phổ thông
- 1 đồng shilling = 12 xu
- 1 đồng bảng Anh = 20 shilling
Giá một số loại ngựa vào thế kỷ 14 quy ra tiền xu:
- Ngựa thồ hàng (sumpter): 60 – 120 xu tùy chất lượng. Như vậy bạn tích cóp 15 ngày làm việc là đã có thể mua về một con ngựa thồ rẻ tiền nhất.
- Ngựa cưỡi thông thường (hackney hoặc rouncey): 720 – 2.400 xu. Rouncey đắt hơn vì là ngựa đa năng, có thể thồ hoặc cưỡi ra trận nếu là kỵ binh nhẹ, hay cho lính cưỡi (để di chuyển nhanh, lúc đánh nhau thì xuống ngựa).
- Ngựa dùng săn bắn và đánh trận (courser): ít nhất 2.400 xu. Có thể cưỡi ra đánh trận nếu bạn là kỵ binh nhẹ.
- Ngựa chiến (destrier): ít nhất 9.600 xu, tức 40 bảng Anh. Một lao động phổ thông sẽ phải làm việc cật lực không nghỉ trong 6 năm rưỡi để có được nó. Và có những con chiến mã giá cao hơn thế nhiều lần. Năm 1377, vua Richard II, đã cưỡi một con chiến mã trị giá 200 bảng Anh đến địa điểm đăng quang.
Một hiệp sĩ sẽ có ít nhất 3 con ngựa: một con thồ hay kéo xe chở hàng, một con cưỡi lúc bình thường, và chiến mã chỉ cưỡi khi ra trận. Đại quý tộc đi đánh nhau thì cơ bản là sẽ dắt theo một đàn ngựa nhỏ, trong đó có vài con chiến mã để dự phòng.
Chúng ta quay về ngựa thồ, bạn tích cóp 15 ngày làm việc, vui mừng dắt nó về, và méo mặt với công chăm nuôi ????
- Ngựa chỉ gặm cỏ sẽ không đủ sức chở hay kéo nặng, phải cho ăn thêm ngũ cốc. Yến mạch có giá 11 xu cho 30.3 kg. Có nghĩa mỗi ngày bạn sẽ tốn 1.83 xu để mua thức ăn giàu calo.
- Mùa đông tuyết rơi, nếu nhà không có hay không đủ, bạn sẽ phải đi mua thức ăn khô, rơm rạ, chứ chỉ cho ngựa đi cào tuyết tìm cỏ thì mất toi 17 tiếng mỗi ngày (như ngựa hoang), còn thồ hàng gì nữa? Giá cỏ khô thì 5 kg/2 xu, đủ ăn một ngày, rẻ thôi mà ????
- Dây cương không dùng được mãi, giá thay mới 6 – 12 xu.
- Khoảng sáu tuần một lần, con ngựa của bạn cần vệ sinh móng. Nếu bạn có thể tự làm điều đó thì thật tuyệt vời, nhưng tháo móng ngựa, cắt gọt rồi đóng lại như cũ đòi hỏi kỹ năng cao, do đó phí sẽ là 6 xu.
- Ngựa cần thay móng mới? OK hãy chi ra 8 xu.
- Ngựa ốm? Nếu giá thuốc còn đắt hơn giá mua, tốt nhất nên đem nó vào lò mổ.
Cho nên dịch vụ thuê ngựa khá phát triển. Giá tương đối rẻ, khoảng 30 xu cho lộ trình 300 km, tất nhiên là nơi đến phải có chi nhánh hiệp hội đó để mà họ nhận lại ngựa. Đừng nghĩ đến chuyện trộm ngựa, tội này nhẹ nhất cũng bị đóng dấu sắt nung đỏ lên người đấy!
Nếu thuê ngựa cho mục đích quân sự, nhất là kéo xe hàng hóa sang đất thù địch, giá sẽ tăng lên nhiều lần, hoặc hợp đồng có điều khoản bồi thường để phòng ngừa rủi ro.
