Nhân vật quyền lực thứ ba nước Mỹ – Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi đến thăm Đài Loan. Cả thế giới nín thở dõi theo. Trong phát biểu, bà Pelosi cho biết bà muốn “làm rõ một cách dứt khoát rằng chúng tôi sẽ không bỏ rơi cam kết của chúng tôi với Đài Loan.”
Về phía Trung Quốc, sau khi máy bay chở bà Pelosi đáp xuống Đài Bắc, phía Trung Quốc đã ra tuyên bố tiến hành các cuộc tập trận xung quanh đảo Đài Loan. Phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc: “Mỹ là bên khiêu khích, còn Trung Quốc là nạn nhân”.
Sự kiện này khiến ta nghĩ đến vấn đề gì?
Chỉ một câu ngắn gọn: Bẫy Thucydides. Đó là khi một cường quốc đang trỗi dậy đe dọa thế chỗ một cường quốc đang thống trị, hệ quả có khả năng xảy ra nhất chính là chiến tranh. Hiện tượng này xưa cũ như bản thân lịch sử vậy. Đề cập tới Chiến tranh Peloponnese từng tàn phá Hy Lạp cổ đại, sử gia Thucydides đã giải thích rằng: “Chính sự trỗi dậy của Athens và nỗi sợ hãi mà nó gây ra ở Sparta đã khiến chiến tranh trở thành điều tất yếu.”
Tình trạng tương tự đã xảy ra 16 lần trong suốt 500 năm qua. Và 12 lần đã kết thúc trong bạo lực. Trong lần thứ 17, sự trỗi dậy khôn cưỡng của Trung Quốc đang đi tới chỗ va chạm với một nước Mỹ đang giậm chân tại chỗ.
Trong Định mệnh chiến tranh, học giả Harvard xuất chúng Graham Allison giải thích tại sao Bẫy Thucydides lại là lăng kính tốt nhất để hiểu rõ sự cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc. Liệu mối quan hệ Mỹ-Trung sẽ trở thành trường hợp thứ 5 có thể được giải quyết trong hòa bình, hay trở thành trường hợp thứ 13 nổ ra chiến tranh?
————————
Tham khảo cuốn “Định mệnh chiến tranh” của Graham Allison để hiểu thêm về tình hình Mỹ – Trung.
