Theo thời gian, các triệu chứng ngày càng trở nên tồi tệ hơn. Da dễ bị bầm tím, chảy máu lợi, răng và tóc ngày càng rụng nhiều, vết thương cũ toác ra. Nếu không được điều trị, bệnh nhân dần dần rơi vào trạng thái hôn mê và cuối cùng là tử vong.
Người ta ước tính căn bệnh này đã giết chết hơn 2 triệu thủy thủ châu Âu từ thế kỷ 16 đến thế kỷ 18. Trong một chuyến đi dài ngày, việc mất một nửa thủy thủ đoàn là chuyện thường thấy, mặc dù trong những trường hợp cá biệt, tỉ lệ còn cao hơn nhiều. Vasco da Gama đã mất 116 trong số 170 thủy thủ vì bệnh này trong chuyến hành trình đầu tiên đến Ấn Độ vào năm 1499.
Rất nhiều nỗ lực đã được tiến hành để tìm nguyên nhân và cách chữa, và cuối cùng người Anh thành công dù họ không hiểu vitamin C là gì (được phát hiện vào năm 1912 và phân lập vào năm 1928).
James Lind, một bác sĩ phẫu thuật của Hải quân Hoàng gia, đã tiến hành thí nghiệm trên tàu Salisbury vào năm 1747. Sáu nhóm bệnh nhân Scorbut được chia thành từng cặp, ăn uống như nhau, chỉ khác biệt một trong sáu phương pháp điều trị. Mỗi cặp bệnh nhân được cho ăn hay uống thêm 1 loại: rượu táo, axit sulfuric pha loãng, dấm loãng; nước biển loãng, nước ép 1 loại rau, cuối cùng là hai quả cam và một quả chanh tươi. Kết luận cuối cùng: thứ gì đó trong nước cam và chanh đã giúp hạn chế cũng như điều trị bệnh ở mức cao nhất.
Vấn đề phức tạp tiếp theo phát sinh là bảo quản. Chỉ quả tươi mới dùng được. Cam chanh đem sấy hoặc phơi khô không còn tác dụng nữa (đến thế kỷ 20, người ta mới biết kẻ thù của vitamin C là ánh nắng, oxy và nhiệt độ).
Năm 1779, bác sĩ hải quân là Gilbert Blane sau rất nhiều thí nghiệm, phát hiện ra rằng thêm 10% rượu mạnh chưng cất vào nước chanh vắt sẽ giúp bảo quản nó gần như vô hạn mà không làm mất hiệu lực phòng và trị bệnh Scorbut. Đến năm 1795, tất cả thủy thủ Anh phải uống rượu rum pha với 21.3 g nước chanh hàng ngày, và điều đó giúp giảm mạnh thương vong (tỉ lệ chết bệnh chỉ là 110/7000 trong hạm đội Nelson năm 1804). Trong cả năm 1804, báo cáo hậu cần cho thấy 189.270 lít nước chanh vắt đã được cung cấp cho hải quân Anh.
Các nước châu Âu áp dụng phương pháp này sau Anh nên chịu nhiều thiệt hại, ví dụ ngay trước trận Trafalgar, hạm đội Tây Ban Nha có hơn 200-300 ca mắc Scorbut trên một số tàu chủ lực, làm giảm đáng kể lực lượng tham chiến.
(Ảnh của Buyenlarge / Getty Images)
