Trong ảnh là bộ camera 2 mắt tối tân thuộc sở hữu của vị Giám khảo kì thi Hương ở Nam Định năm 1897 tên Trần Sĩ Trác.
Tại kì thi lớn với cả nghìn thí sinh này, cụ đã bắt và đuổi ra khỏi trường thi hàng trăm thí sinh quay cóp, nhìn bài bạn, gian dối, mang phao vào lều chõng.
Chưa hết! Khi chấm thi cụ loại tiếp hàng trăm bài có biểu hiện đạo văn, bê nguyên xi các câu cú trong sách “Để học tốt ngữ văn” của thầy Khổng Tử!
Cụ Trần Sĩ Trác xứng danh là ông tổ nghề giám thị ở Việt Nam. Thời nay, cứ dán ảnh này ở phòng thi, các thí sinh nhìn thấy đôi mắt thần sầu của cụ chắc hết ý định quay bài.
Theo Bia Văn miếu Huế thì cụ Trần Sĩ Trác sinh năm Quý Mão, thi đỗ năm 47 tuổi, người xã Đan Trường, tổng Đan Hải, huyện Nghi Xuân, phủ Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh (nay thuộc xã Xuân Đan, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh). Cụ đỗ Cử nhân Ân khoa năm Giáp Thân niên hiệu Kiến Phúc năm thứ 1 (1884). Khi vào thi Hội, cụ đỗ thứ 10/12 Tiến sĩ khoa này.
Tương truyền, dòng tộc của cụ là hậu duệ của Trần Nguyên Hãn. Sau khi thi đỗ, cụ từng được triều đình bổ dụng làm Tri phủ Thăng Bình. Sau cụ được rút về kinh, được triều đình bổ làm Giám khảo trường Hương Hà Nam, nổi tiếng là một Giám khảo nghiêm khắc; rồi làm Toản tu trong Quốc sử quán, tham gia biên soạn bộ Đại Nam thực lục (Chính biên, Đệ ngũ kỷ).
Nguồn: Di tích Nhà tù Hỏa Lò – Hoa Lo Prison Relic
