Nay cả nhà cùng Khoa xuôi về miền Tây để khám phá hành trình tạo nên món “tôm khô” trứ danh của vùng đất cuối trời Tổ quốc nhen.
? CÓ THẬT LÀ TÔM TỪ THIÊN NHIÊN VÀ Ở TRONG RỪNG HÔNG?
• Tôm khô ở Cà Mau thông thường sẽ được làm từ con tôm đất sống tự nhiên trong rừng ngập mặn tại Cà Mau. Người dân gọi là tôm đất vì họ cho rằng nó từ đất sinh ra, cứ có hoài, tới con nước (con nước = thủy triều) thu hoạch là có, vì phần nữa vỏ tôm cũng có màu nâu, giống màu đất nên gọi là tôm đất. Tôm đất vỏ hơi cứng, thịt chắc và ngọt lắm. Nhưng tôm thiên nhiên mà, có con to con nhỏ chứ không đều nhau.
• Tôm đất này không phải tôm đất ở sông hay ở biển. Tôm sống ở dưới rễ cây đước, rừng đước là nhà, là nơi sinh sống cũng là nơi cung cấp thức ăn cho tôm cho cá, nhờ vậy, tôm cá ở vùng rừng ngập mặn Cà Mau ăn cũng ngon hơn những vùng khác. Mỗi tháng chỉ thu hoạch tôm 2 lần vào con nước rằm (ngày 15) và con nước ba mươi (ngày 30) theo Âm lịch, tới ngày này sẽ thu hoạch, sẽ có tôm và tôm đất lại dồi dào.
? RỒI TÔM KHÔ Ở RỪNG NGẬP MẶN CÀ MAU ĐƯỢC LÀM RA SAO?
• Tôm đất sống (làm tôm khô từ những con tôm đất mới thu hoạch và còn sống, không qua ướp đá thì thịt sẽ chắc và ngọt hơn nhiều) sau khi thu hoạch sẽ được rửa sạch và hấp chín với một ít muối biển. Vị ngọt của tôm thiên nhiên cộng với một ít muối biển đã tạo nên một nét đặc trưng riêng cho món tôm khô.
• Tôm khô vẫn được hấp chín thủ công bằng bếp củi. Cái khó nhất của nghề “làm tôm khô” là phải canh cho vừa lửa và đúng thời gian thì tôm mới thấm, mới ngon và đặc biệt nhất là làm sao để tôm thật thơm mà không có “mùi tanh”. Bởi mới thấy hình ảnh các chị, các mẹ ở quê ngồi nhóm bếp, canh lửa, mới thấy được cái cực, cái công của việc làm tôm khô theo cách truyền thống.
• Rồi mang hong khô (phơi) dưới ánh nắng tự nhiên theo cách truyền thống, nhưng có cải tiến bởi việc phơi nắng trên các giàn phơi trong nhà kính để cách ly với côn trùng và bụi bẩn nếu có. Sau 2 ngày, tôm sẽ khô từ từ, thịt tôm sẽ săn chắc lại. Mỗi mẻ tôm khoảng 8kg tôm tươi, cho ra được 1kg tôm khô thành phẩm.
• Bởi tôm khô được phơi nắng, nên ngoài vị ngọt tự nhiên của tôm, vị ngon của tôm khô mà còn có cái thơm của nắng. Và cuối cùng là sự kỳ công khi tách lấy phần thịt tôm khô ngọt lành ra khỏi lớp vỏ giòn tan rồi mang đóng gói, trữ ở ngăn mát tủ lạnh để dùng dần.
? TÔM KHÔ LÀM MÓN GÌ THÌ NGON ĐÂY?
• Tôm khô ngoài ăn vặt như khô bò, khô heo… thì có thể chế biến thành nhiều món ngon hấp dẫn như món kho quẹt tóp mỡ tôm khô đậm đà ăn cùng một ít rau xanh luộc hay miếng cơm cháy là quá chời quá đất;
• Hoặc có thể xay tôm thành chà bông mịn để trộn cùng cơm hoặc ăn kèm với cháo trắng – món này các bé nhỏ thích vô cùng;
• Hay dùng để nấu canh cũng rất là hợp lý luôn, nước canh sẽ ngọt vô cùng bởi những chất ngọt từ tôm;
• Và không thể nào không nhắc đến món tôm khô củ kiệu – món ăn đặc trưng mỗi dịp Tết đến xuân về.
