Tôi vẫn cho rằng nếu chỉ có hai lựa chọn “Hello” và “Xin chào” thì các anh chị làm nghề phục vụ nên chọn “Xin chào” để dùng với khách Tây. Trong mắt đa số thì “Xin chào” thắng “Hello” tuyệt đối. Đó là chia sẻ của Joe Ruelle- tác giả sách Ngược chiều vun vút.
Tôi nghĩa gì về Việt Nam?
Trạm Đọc giới thiệu đến các bạn độc giả những bài chia sẻ của anh Cameron Shingleton, một người bạn thân thiết của Trạm, một cây bút hài hước và sâu sắc. “Người nước ngoài nghĩ gì về Việt Nam, ở Việt Nam có điều gì hấp dẫn, đáng sợ hay kỳ lạ?” là một chủ đề tôi nghĩ khá nhiều người Việt đã thấy và sẽ thấy thú vị, không khác gì so với tôi” – Tiến sĩ Triết học Cameron Shingleton. Dưới góc nhìn của một người 6 năm sinh sống và làm việc tại Việt Nam, Cameron Shingleton muốn giới thiệu tới các độc giả của Trạm đọc 4 cuốn sách bày tỏ những suy nghĩ về đời sống, văn hóa của đất nước và con người Việt Nam dưới góc nhìn của những người nước ngoài.
Các bạn có thể đọc thêm các bài viết khác tại đây: JESSE Cười : Người Tây viết về xứ ta, Tự truyện của một trai Tây ở Việt Nam, “Gái tây ế ở Hà Nội” và biên giới khó vượt qua với trai Việt
Khi biết tôi là người Úc, ít người Việt tỏ ra tò mò về văn hoá, cách sống của tôi và đồng bào tôi. Cái đầu tiên họ thường hỏi là con chuột túi có hay nhảy dọc đường phố Úc hay không, có lần họ chỉ thốt ra từ “kangaroo”, cười vui vẻ và chờ xem tôi phản ứng thế nào. Lúc biết con chuột túi là loài động vật sống theo đàn, nhút nhát, thường ở đồng cỏ cách xa các thành phố lớn thì họ lái sang chuyện khác như Úc có món đặc sản nào tương đương với phở hay bún mắm Việt Nam hay không.
Nhưng rõ ràng điều mà họ quan tâm nhiều nhất là TÔI NGHĨ GÌ VỀ VIỆT NAM. Liệu tôi có thấy người Việt Nam thân thiện, dễ thương hay chỉ thấy lạ thôi? Đã bao nhiêu lần tôi ăn Tết ở Việt Nam hay cảm thấy như thế nào về phụ nữ Việt Nam? Từ những ngày đầu ở Việt Nam tôi phát hiện ra, tôi chỉ cần trả lời bằng một từ thôi – “đẹp” là đủ để khiến một nhóm đàn ông Việt cười ha hả.
Thực ra, qua cuộc nói chuyện kiểu này, tôi thấy người Việt Nam có một điểm chung với người Úc – cũng có thể là vì cả người Việt lẫn người Úc có xu hướng suy nghĩ về bản thân và đất nước với sự liên quan đến các nước lớn khác như trong trường hợp của Việt Nam là Trung Quốc hay Mỹ, Anh trong trường hợp của Úc. Đó là xu hướng đặt niềm tin vào cách nhìn của người khác lên mình, hơn là cảm giác của mình về bản thân. Khác với người dân của các nước lớn hơn, có quyền thế lớn hơn, ý thức về bản thân của người Việt và người Úc có vẻ phụ thuộc nhiều về cách nhìn nhận của người nước ngoài về mình.
Khoảng từ 10 – 15 năm trước có một số người nước ngoài không chỉ đến Việt Nam để sống mà họ còn viết khá tinh ý về những gì họ nhìn thấy và trải nghiệm ở Việt Nam. Bài viết này giới thiệu 4 cuốn sách thuộc thể loại “Người nước ngoài nhìn vào cuộc sống ở Việt Nam thì thấy gì?” mong rằng sẽ làm thảo mãn những người Việt Nam hiếu kì về cách nhìn xuyên văn hóa nói trên. 3 trong 4 cuốn sách dưới đây có cả bản gốc tiếng Việt.
NGƯỢC CHIỀU VUN VÚT – Joe Ruelle
Chắc bạn biết Joe Ruelle (tên gọi tiếng Việt là Dâu Tây) là một người Canada nói tiếng Việt như ma, nổi bật gần 15 năm trước, không chỉ vì viết sách tiếng Việt mà còn vì diễn khá hay ho.
Nói về làn sóng người Tây thành nhà văn tiếng Việt thì Anh Dâu có ưu thế của “người đầu tiên vào cuộc”. Anh ấy gần như là trai Tây đầu tiên trong thời kỳ internet nổi tiếng vì “nói với Ta bằng tiếng Ta” mà vẫn nói từ một góc nhìn rất Tây. Nhưng cái mới lạ ở giọng của Joe rõ ràng không phải yếu tố duy nhất khiến người trẻ Việt Nam cười cảm kích khi nghe anh ấy nói mà còn bởi những bài viết của Joe dí dỏm, sâu sắc mà không khó tiếp cận, nhận xét sáng suốt về đủ thứ. Và bộ sưu tập bài blog “Ngược chiều vun vút” là cuốn sách có đủ tố chất đó.
Phương pháp viết của Joe khá đơn giản: Anh phản ánh và viết những suy nghĩ về cuộc sống hàng ngày của một trai Tây ở Hà Nội. Anh ấy viết về cảm giác của người Tây khi học tiếng Việt, cảm nhận của người bản ngữ tiếng Anh khi nghe người Việt xen tiếng Anh vào câu hoặc sự đắc chí của người bản ngữ “ngôn ngữ quốc tế” khi đối phó với những người loay hoay nói tiếng mẹ đẻ của mình. Đa dạng về đề tài, anh ấy còn viết về trải nghiệm yêu đương “xuyên văn hoá”, những điều hào hứng thích thú hoà trộn với những thử thách và rủi ro.
Bài này thì nói đến những điều ở Việt Nam khiến anh hơi bị dị ứng (như kiểu câu hỏi tại sao chưa có vợ), bài nọ lại viết những điều anh ấy từ từ mới hiểu (kiểu tại sao nhiều cô gái tài giỏi mà vẫn “bị ế”), bài kia thì về những điều khiến anh ấy ngạc nhiên ngay từ đầu ( như số người bảo anh ấy đẹp trai – điều anh ấy chỉ mới được nghe từ mẹ.) Viết về chủ đề nào anh ấy cũng nói thật rõ, thật tinh tế, nói đất nước Việt Nam đang thay đổi như thế nào.
Bạn đọc nào nghiên cứu về triết học hay tâm lý học thì có thể đọc bài của Joe về tầm quan trọng của việc sống trong thời khắc hiện tại hay những điều kiện tốt cho một mối tình bền vững (cách đối đầu với cảm giác “chán cơm thèm phở” chẳng hạn). Ai thích châm biếm hơn thì có thể “nghe” Joe nói móc về trai Tây qua Việt Nam sống và thấy họ đột ngột có sức gợi tình đặc biệt. Còn bản thân tôi ưa thích bài một bức thư tình hư cấu viết cho ca sĩ Mỹ Tâm, người Joe si mê mà có cái kết là bị bỏ tù ở Hàn Quốc 60 năm.
Ở Việt Nam 6 năm mà tôi chưa bao giờ gặp anh Joe, nhưng nghe đồn trước khi qua Singapore làm việc cho Google, Joe đã khiến một số người Hà Nội phát tức vì cách nói của anh ấy về xã hội xung quanh hơi quá “cay”. Dù sao đi nữa, sự thật là Joe không còn ở Việt Nam và hình như không còn viết tiếng Việt nữa, là một chuyện đáng tiếc nuối.
Đọc “Ngược chiều vun vút” khiến tôi có cảm giác cuốn sách này là tác phẩm của một người trẻ trung, yêu đời, một người nói đến mặt tiêu cực của cuộc sống và đeo mặt nạ của nhà văn hài. Joe không còn viết những cuốn sách dõi theo cuộc sống ở Việt Nam nữa, đó là chuyện đáng buồn với độc giả trẻ Việt Nam.
“Ngược chiều vun vút” là cuốn sách ưa thích nhất của tôi trong số bốn cuốn thuộc danh sách này. Với tính hài hước và sâu sắc đan xen, lại có “chất Tây”, cứ gọi là óc hài hước tự phê, mà cuốn sách tự biến nó thành yếu tố rất tích cực, thậm chí rất Việt Nam.
Cameron Shingleton là tác giả cuốn sách “Những điều bạn chưa biết về trai Tây” (NXB Trẻ 2017) được viết bằng tiếng Việt. Sinh ở Melbourne, Australia, anh tốt nghiệp tiến sĩ triết học ở Đại học Melbourne. Trong 6 năm sống ở TP.HCM, Cameron đã học tiếng Việt và tìm hiểu sự khác biệt trong văn hóa Đông – Tây.Bạn đọc có thể tìm hiểu thêm về những quan điểm thú vị của Cameron tại đây
Cameron Shingleton
