Vyshneva là một ngôi làng giống như nhiều ngôi làng khác ở miền đông Ukraine. Nó đã trải qua hai biến động lớn chỉ trong vòng vài tháng. Đầu tiên, người Nga đến, và chỉ sáu tháng sau, trong một cuộc phản công thần tốc, người Ukraine đã giải phóng Vyshneva.
Nhưng niềm vui khi nhìn thấy những người Nga bị tống khứ khỏi làng đã không được trọn vẹn – bởi vì nó không được chia sẻ bởi tất cả.
Trong thời gian làng bị chiếm đóng, một số người người đã hợp tác với quân Nga hoặc những người ly khai Luhansk, dù là tự nguyện hay miễn cưỡng, công khai hay âm thầm.
Quân chiếm đóng đã bổ nhiệm Vasil Litvin, một cư dân 52 tuổi, làm xã trưởng mới. Hình như ông ta có một người con trai sống ở Moscow, người mà ông ta đến thăm vài tháng một lần. Người ta nói rằng ở Vyshneva, ông ta đã kết thân với những người lính từ Cộng hòa Nhân dân Luhansk, mua xăng cho họ và mời họ ăn món shashlik nướng.
Natalia Shukova, thư ký của xã, nói rằng cô ấy đã quan sát từ cửa sổ của mình khi Litvin tiếp những người dân làng khác trong sân của ông ấy. “Mọi người đang tìm kiếm ai đó để bảo vệ họ,” cô nói.
Những cư dân khác, cô ấy nói, mang thức ăn cho quân chiếm đóng để lấy lòng họ.
Cô cho biết từ tháng Bảy trở đi, Vasil Litvin bắt đầu tổ chức các cuộc họp để phổ biến thông tin về tình hình chung. Ông tuyên bố rằng ông hiện là xã trưởng. Bắt đầu từ tháng 8, ông phụ trách công việc ở trụ sở xã và thuê cựu thủ thư của nhà văn hóa để lập danh sách nhận hàng cứu trợ và sở hữu tài sản. Một số cư dân nói rằng họ được yêu cầu đăng ký tài sản của mình tại quận Belgorod của Nga.
Litvin cũng tổ chức thu hoạch lúa mì, nói về việc thành lập một hợp tác xã nông nghiệp mới và bắt đầu phân phát ngũ cốc cho những người theo ông, mỗi người một tấn.
Trong khi đó, cựu giáo viên toán và vật lý của trường, Anatoliy Alexandrovich Busin, 59 tuổi, cho biết ông sẵn sàng tổ chức các tiết học theo chương trình giảng dạy của Nga bắt đầu từ tháng 10 tới. Một đại diện của Bộ Giáo dục Nga hứa rằng học sinh sẽ được cung cấp đồ dùng học tập miễn phí
Vào ngày 5 tháng 9, các vị trí của Nga ở Vyshneva, nằm trên hai khu đất của công ty nông nghiệp, đều bị pháo kích phá hủy. Ngày hôm sau, những người lính Luhansk và quân đội Nga bỏ chạy khỏi làng. Khi chia tay, một người trong số họ nói với thư ký Natalya Shukov rằng họ chỉ đơn thuần là “tái triển khai”.
Vào ngày 8 tháng 9, Litvin xếp hành lý vào chiếc Lada màu xanh đậm của mình, trong khi giáo viên toán Busin rõ ràng đã tổ chức cho các cộng tác viên trốn thoát đến Nga. Khi tất cả họ đã rời đi, ngôi trường đã bị đốt cháy. Vào ngày 9 tháng 9, quân đội Ukraine đến nơi và cư dân xuất hiện từ nhà của họ. Litvin và Busin ra đi, để lại đằng sau các kế hoạch chưa thành hình.
Theo luật pháp Ukraine, làm việc trong chính quyền chiếm đóng và phát tán thông tin tuyên truyền của đối phương được coi là cộng tác. Nhưng cũng có một số hành vi không giống như thế và rất khó chứng minh nhưng vẫn bị nhiều người coi là không thể tha thứ, đặc biệt là hoạt động chỉ điểm.
Iryna Yantshenko từ một cửa hàng trong làng nhớ lại rằng sau vụ pháo kích vào ngày 18 tháng 6, cô nói với một nhóm khách hàng trong cửa hàng của mình rằng pháo có thể đến từ chính người Nga. Mười phút sau, một người lính Luhansk đến và đe dọa nhốt cô trong hầm. “Rõ ràng, tôi đã bị phản bội.” cô nói.
Vào ngày 31 tháng 8, một cựu binh Ukraine 28 tuổi tên là Ruslan Shukov đã bị quân Nga bắt giữ trong sân nhà của bà anh. Sau đó, anh kể rằng những người đàn ông đeo mặt nạ đen và để râu – anh tin rằng họ là người Chechnya – đã tra tấn anh. Ngày hôm sau, ông xã trưởng mới, Litvin, tố cáo anh là một kẻ giết người đã được “NATO đào tạo để giết trẻ em.”
Trong những tuần tiếp theo, anh đã bị tra tấn liên tục trong một nhà ngục của Nga ở Balakliya. Shukov nói rằng trước khi bị bắt, anh ta liên tục thay đổi địa điểm và không cho ai biết về nơi ẩn náu của mình. “Ai đó trong làng chắc chắn đã phản bội tôi,” anh nói.
Cuối cùng, cuộc phản công của người Ukraine đã cứu sống anh ta, khi những người chiếm đóng chạy trốn khỏi Balakliya.
Iryna Yantshenko, người bán hàng tại cửa hàng chính của xã đã chia người dân trong làng thành hai loại: những người yêu nước và “những người theo p. xít Nga”, ý là những người đã có cảm tình hoặc cộng tác với quân chiếm đóng.
Một sự rạn nứt hiện đang chạy qua ngôi làng này. Có lẽ sự rạn nứt đã luôn ở đó, và nó chỉ xuất hiện kể từ khi giải phóng. Cư dân đang nhìn nhau ngờ vực, họ tự hỏi: Làm sao chúng ta có thể tin tưởng lẫn nhau? Hoặc: Ai đã phản bội tôi? Ai đã cộng tác với quân chiếm đóng?
Những câu hỏi mà cư dân Vyshneva phải đối mặt là một minh chứng rõ ràng cho thực tế rằng chiến tranh không chỉ mang lại chết chóc và hủy diệt. Nó cũng có thể phá hủy sự gắn kết trong cộng đồng rất lâu sau khi quân Nga đã rút đi.
Nguồn: Mistrust Abounds among the Liberated Residents of Ukrainian Village, By Thore Schroder
