Từ canh bạc mạo hiểm, đế chế Amazon đã vươn mình lớn dậy, trở thành một trong những “gã khổng lồ” tỷ USD và thay đổi hoàn toàn cục diện ngành xuất bản thế giới.
Xuất phát từ ý tưởng “vượt thời” của Jeff Bezos, năm 1994 Amazon được thành lập với tư cách một doanh nghiệp kinh doanh sách trực tuyến.
Từ đó, người đọc có thể đặt mua sách tại nhà mà không cần đi đến bất kì đâu. Với số vốn đầu tư ít ỏi ban đầu,nhưng bằng những nỗ lực kết nối và chinh phục người đọc sách truyền thống, Amazon đã có bước phát triển nhanh đến kinh ngạc, chiếm gần 80% thị phần sách trực tuyến tại Bắc Mỹ và Châu Âu chỉ trong vòng 10 năm.
Ngày nay, Amazon đã trở thành một trong những tập đoàn lớn mạnh nhất trên thế giới với giá trị lên đến hơn 1.000 tỷ USD. Trong đó, phát kiến vĩ đại về mô hình kinh doanh “giới thiệu – đánh giá – phân phối” của các dòng sách Amazon cho đến nay vẫn được xem là chuẩn mực trong việc kinh doanh sách trực tuyến trên thế giới.
Trong suốt hơn hai thập kỷ thống trị, Amazon vẫn tiếp tục khẳng định vị thế của mình là nhà cung ứng sách lớn nhất thế giới. Với một mô hình kinh doanh độc đáo và vị thế dẫn đầu, Amazon gần như không có đối thủ cạnh tranh trong cùng phân khúc. Vị thế đó gần đây lại càng được củng cố thêm, khi Jeff Bezos quyết định thành lập dây chuyền in ấn và phát hành sách riêng ngay trên chính nền tảng này.
Hướng đi mới cho những cây viết nghiệp dư
Khi nhà văn Mark Sullivan cố gắng bán bản quyền tuyển tập tiểu thuyết về thế chiến của mình cuối năm 2015, 8 nhà xuất bản sách hàng đầu New York từ chối nó vì cho rằng tựa sách khó có thể tiếp cận được độc giả. Nhưng một cơ hội bất ngờ xảy đến, Amazon đã nhắm đến bộ sách này và xuất bản phiên bản điện tử vào năm 2017, trên hệ thống Amazon First Reads.
Với 7 triệu người đăng ký sử dụng hàng tháng, thật bất ngờ khi bộ sách đã có hơn 300 nghìn lượt tải ngay khi phát hành. “Điều này thật đáng kinh ngạc, ngay sau đó các nhà xuất bản cùng liên hệ với tôi để phát hành bản sách giấy” Sullivan nói. Bộ sách của ông đã bán được 1,5 triệu bản, trở thành một trong số những bộ sách bán chạy nhất năm 2018.
Chỉ trong một năm 2017, hơn 1.200 tác phẩm đã được Amazon phát hành độc quyền trên nền tảng e-book tại thị trường Bắc Mỹ. Các chuyên gia dự đoán rằng giá trị thị trường mà Amazon nắm giữ có thể lên tới 16 tỷ USD mỗi năm.
Để quảng bá cho những tác phẩm từ những tác giả ít tên tuổi, Amazon đã vận dụng nhiều công cụ và tiện ích đặc biệt, mà nhiều đơn vị xuất bản khác chỉ có thể mơ tới. Amazon First Read, Kindle Unlimited chỉ là hai trong số những nền tảng được đăng ký nhiều nhất của tập đoàn này. Ước tính có hơn 10 triệu người đăng ký sử dụng trả phí hàng tháng chỉ tính riêng tại Bắc Mỹ.
“Họ không còn tham gia vào hệ thống, họ đã sở hữu cả hệ thống đó”
Đó là lời cảm thán của Rick Pascocello, người từng nhiều năm hợp tác tại các đơn vị xuất bản hàng đầu thế giới. Cách tiếp cận độc giả sâu rộng của Amazon là chìa khóa cho những tác giả trẻ, ít tên tuổi có cơ hội được tiếp cận với bạn đọc và gầy dựng tên tuổi thông qua những nền tảng này.
Nhưng dưới góc nhìn của các nhà xuất bản, đây lại là một thách thức chưa từng có. Mô hình kinh doanh mới này của Amazon gây nên một xung đột về lợi ích lớn với các nhà xuất bản phương tây, khi quyền lựa chọn những bản thảo hay của họ giờ đây lại trở thành “lựa chọn những tựa sách hay nhất phát hành trên Amazon để in ấn”.
Một vấn đề lớn nữa mà những nhà xuất bản tại Bắc Mỹ đối mặt, chính là sự phổ biến của hình thức “tự xuất bản”. Xuất phát từ gói giải pháp dành cho những tác giả muốn tự mình in ấn sách, hình thức “tự xuất bản” trở nên phổ biến hơn trong giới nhà văn nghiệp dư vài năm gần đây.
Tính đến đầu tháng 1 năm nay, 16 trên 20 tựa sách được xếp hạng best-seller danh mục tiểu thuyết lãng mạn, chính là sách thuộc nền tảng “tự xuất bản” của Amazon.
Bản sách giấy sẽ được bên phía công ty trực tiếp in ấn và phân phối đến bạn đọc thông qua số lượng đặt hàng thực tế, còn tác giả sẽ được hưởng tác quyền và lợi nhuận từ tiền bán sách chia lại. Hình thức này rất được đón nhận vì giảm thiểu rủi ro tồn đọng sách không bán được.
“Chất lượng sách sẽ quyết định tất cả”
“Chúng tôi đang hướng đến giá trị của những đầu sách được xuất bản, để có thể mang lại những trải nghiệm đọc tốt nhất cho khách hàng”- Jeff Belle, phó chủ tịch bộ phận xuất bản Amazon trả lời trong một cuộc phỏng vấn. Theo ông, những phản hồi từ phía độc giả, đơn vị xuất bản và tác giả đang rất tích cực.
Gã khổng lồ công nghệ này, xuất phát điểm từ một đơn vị phân phối sách trực tuyến tại Garage nhà Jeff Bezos, nay đã trở thành tập đoàn có giá trị vốn hóa lớn nhất trên thế giới. Ước tính có đến hơn 550 triệu dữ liệu người dùng được Amazon thu thập được, là nền tảng vững chắc cho hoạt động khai thác xuất bản trong tương lai.
Đối với tác giả, Amazon có thể giúp họ tiếp cận được nhóm độc giả đầy tiềm năng này một cách dễ dàng hơn là trong hiệu sách. Tính đến tháng 12 năm 2018, hơn 100 triệu tài khoản đăng ký dịch vụ Amazon Prime quốc tế, giúp khách hàng thoải mái lựa chọn sách giảm giá, và còn được tặng 1 tựa sách miễn phí hàng tháng. Nhưng số lượng không phải mối quan tâm hàng đầu của họ. Amazon biết rằng, họ chưa thể tự mình kiểm soát hết nội dung có trên nền tảng này được.
Đầu năm 2019, Simon & Schuster – nhà xuất bản uy tín hàng đầu Bắc Mỹ đã hợp tác cùng dịch vụ Amazon Unlimited để đưa 80 tựa sách độc quyền lên nền tảng này. Đây là những tác phẩm được đánh giá là chất lượng nhất trong năm, nhờ vào đội ngũ biên tập viên dày kinh nghiệm. Đồng thời cũng là bước thử nghiệm hiệu quả hợp tác với nền tảng dịch vụ này trong tương lai.
Tuy chưa thể đánh giá toàn diện hiệu quả của sự hợp tác này, nhưng đây là một giải pháp phù hợp để Amazon nâng cao chất lượng nội dung sách xuất bản. Trong tương lai, tập đoàn sẽ đưa ra nhiều chiến lược liên kết với các nhà xuất bản lớn trên thế giới để tập trung đánh vào chất lượng nội dung, và tăng cường thêm tiện ích mà độc giả sẽ nhận được.
Theo Zing News
Nguyễn Ngọc Anh Khôi
