Một vài người bạn của mình sau nửa năm tham gia đầu tư, chợt nhận ra chứng khoán sinh lời bền hơn so với bộ môn lô đề cờ bạc. Dân gian thường truyền tai nhau câu nói “Cờ bạc là bác thằng bần.” Nhưng không mấy ai hiểu được lý do ẩn chứa đằng sau. Mình xin gửi đến cả nhà chủ đề rất thú vị này; từ đó rút ra vài điều bổ ích cho hoạt động đầu tư cá nhân.
Dài quá, ngại đọc:
– Nếu tham gia vào một trò chơi có kỳ vọng toán học âm, về mặt dài hạn, bạn luôn thua nhà cái.
– Khi lỗ càng lớn, nhiệm vụ hoàn vốn càng khó khăn. Khoản lỗ 5% chỉ cần lãi 5.26% để hoàn vốn. Nhưng lỗ 50% đòi hỏi phải tạo ra tỷ suất sinh lợi 100% mới trở về số vốn ban đầu.
Lưu ý:
Bài viết lấy các trò cá cược làm ví dụ minh họa; không cổ súy cờ bạc bất hợp pháp dưới mọi hình thức. Nguồn tư liệu tham khảo trích từ cuốn sách Cách Tư Duy Và Giao Dịch Như Một Nhà Vô Địch Đầu Tư Chứng Khoán, Phần 3: Không Bao Giờ Chấp Nhận Rủi Ro Lớn Hơn Lãi Kỳ Vọng của tác giả Mark Minervini.
CÔNG THỨC QUẢN TRỊ TIỀN
Trong quản trị tiền, công thức xác định mối quan hệ giữa tỷ lệ lãi/lỗ tối thiểu (RRR) tương ứng với tỷ lệ chiến thắng (W) là:
RRR = 1/W – 1
Ví dụ, khi bạn chọn đồng xu ra mặt ngửa sau khi tung, xác suất chiến thắng (W) của bạn là 50%. Nếu thắng được nhận 1$, thua mất 1$ đồng nghĩa bạn sẽ hòa vốn. Bởi vì tỷ lệ phần thường/rủi ro bằng 1*, bằng đúng với tỷ lệ lãi/lỗ tối thiểu (RRR). Tất nhiên bạn sẽ muốn tung đồng xu càng nhiều càng tốt nếu được nhận 2$ khi thắng, thua chỉ mất 1$.
Tóm lại nếu không muốn bị mất tiền, ít nhất bạn phải đạt được tỷ lệ lãi/lỗ tối thiểu.
*Chú thích: Với W = 50%, RRR = 1/50% -1 = 1/0.5 – 1 = 1 hay Lãi/Lỗ tối thiểu = 1.
VÒNG QUAY ROULETTE
Bây giờ chúng ta đến với Con Quay Roulette, một trò đặt cược có hình thức giống với quay xổ số và cực kỳ phổ biến trong các sòng bạc casino. Roulette kiểu châu Âu có 37 số, từ số 0 đến số 36 (Roulette kiểu Mỹ có thêm số 00). 18 số màu đen, 18 số màu đỏ và số 0 có màu xanh.
Người chơi có thể đặt cược 1 ăn 1 ở cửa đỏ hoặc đen. Xác suất trúng 50/50 giống như tung đồng xu nhỉ. Nhưng vấn đề là sự xuất hiện con số 0 này đã làm giảm tỷ lệ thắng của người chơi còn 18/37, tức là khoảng 48,64% . Lợi thế 1,36% của nhà cái thoáng nhìn có vẻ rất nhỏ. Nhưng với hàng chục nghìn lượt chơi mỗi ngày sẽ đem lại một khoản lợi nhuận khổng lồ cho các chủ sòng bạc.
SAI LẦM THƯỜNG GẶP CỦA NHÀ GIAO DỊCH CHỨNG KHOÁN KHÔNG CHUYÊN
Trong quá trình tiếp xúc khách hàng, mình nhận thấy ít nhà giao dịch quan tâm đến tỷ lệ chiến thắng cũng như tỷ lệ lợi nhuận/rủi ro của mình. Thực tế ngược đời là họ sẵn sàng ôm một khoản lỗ tới 20% hoặc lớn hơn trong thời gian dài; nhưng ngay lập tức bán tống bán tháo cổ phiếu khi mới đạt mức lợi nhuận nhỏ 5 hoặc 7%. Cách giao dịch này gặp phải 2 vấn đề:
Thứ nhất, với tỷ lệ lợi nhuận/rủi ro = 5%/20% = 0.25, tỷ lệ chiến thắng tối thiểu cần phải đạt được là 80%! Đây là một tỷ lệ không tưởng, bởi những huyền thoại đầu cơ nổi tiếng trên thế giới như Mark cũng chỉ duy trì tỷ lệ chiến thắng ở ngưỡng 50%. Người hâm mộ bóng đá đều biết, không cầu thủ nào có thể sút phạt trực tiếp thành bàn 100%, thậm chí là 30%. Lionel Messi đạt tỷ lệ 8,5%. Xếp sau là Ronaldinho với 7.3%. Hay với kiểu sút phạt knuckleball, Cristiano Ronaldo thành công với 6,1%*. Thực tế rằng đến người giỏi nhất trong lĩnh vực bóng đá cũng không có được thành tích hoàn hảo.
*Chú thích: Số liệu từ tháng 3 năm 2019, nguồn Sportbible: https://bit.ly/3zYJLtc
Vấn đề thứ hai là khoản lỗ lớn sẽ chống lại nhà giao dịch theo quy luật hình học. Một nhà giao dịch tỉnh táo sẽ cố gắng tránh xa cảm xúc “cay cú của con bạc”, muốn làm một cú giao dịch thật lớn để hy vọng giao dịch này chiến thắng sẽ nhanh chóng trở về điểm hòa vốn. Khoản lỗ 5% chỉ cần lãi 5,26% để phục hồi. Khoảng lỗ 20% yêu cầu lãi 25% để hòa vốn. Lỗ 50% đòi hỏi phải tạo ra tỷ suất sinh lợi 100%! Khi ôm lỗ càng lớn, nhiệm vụ trở về bờ của nhà giao dịch càng khó khăn hơn gấp…
