Hơn bốn tháng đã trôi qua kể từ ngày 24 tháng Hai, và quân đội Nga tiếp tục tiến công không ngừng qua khu vực Donbas. Một số nhà bình luận phương Tây đang kêu gọi cung cấp nhiều vũ khí hơn cho các lực lượng Ukraine. Không cần phải hỏi, điều này là cần thiết để ngăn chặn Putin, nhưng liệu có đủ để ngăn chặn ông ta sớm, và theo cách không phải chỉ để ông ta dừng lại, tái trang bị, trước khi bắt đầu một làn sóng tấn công mới?
Theo Avril Haines, Giám đốc Tình báo Quốc gia Hoa Kỳ, không có triển vọng nào để xung đột quân sự sớm kết thúc. Do đó, điều hợp lý là nên nhắm mục tiêu vào nền kinh tế của chế độ Putin và khả năng của ông ta tiến hành một cuộc chiến kéo dài, hoặc một loạt cuộc chiến lặp đi lặp lại chống lại Ukraine và các cuộc chiến khác. Và ở đây, Putin có một lỗ hổng chiến lược lớn: sự phụ thuộc quá mức của Nga vào xuất khẩu nhiên liệu hóa thạch, vốn tạo ra gần như toàn bộ dòng ngoại tệ của nước này, gần 100 tỷ euro trong 100 ngày đầu tiên của cuộc chiến.
Nếu mọi quốc gia từ chối mua dầu (hoặc bất cứ thứ gì khác) từ Nga, doanh thu của Putin sẽ sụp đổ, đồng rúp mất giá nhanh chóng và lạm phát có thể sẽ hoành hành trên khắp nước Nga. Rất khó có khả năng chế độ Nga có thể tiếp tục chiến đấu trên cơ sở đó. Nếu không có xuất khẩu, một quốc gia không có ngoại tệ mạnh và không có cách nào để mua bất kỳ nguồn cung cấp nào từ nước ngoài.
Vậy tại sao thế giới không sẵn sàng thực hiện các biện pháp như vậy ngay lập tức trong điều kiện hiện tại, khi dân thường không vũ trang ở Ukraine vẫn tiếp tục ngã xuống trước bom đạn Nga? Danh sách đáng buồn đã dài và kinh khủng: người chết ở Bucha, ở Irpin, ở Kramatorsk, ở Mariupol, và gần đây nhất là ở Kremenchuk?
Dù sao Putin cuối cùng cũng phải dừng lại. Vì vậy, tại sao không ngừng mua dầu của Nga ngay bây giờ?
Nguyên nhân chính là việc hạn chế số lượng xuất khẩu dầu của Nga có thể phản tác dụng. Nhiệm vụ cấp bách là giảm doanh thu từ dầu mỏ của Nga, nhưng biện pháp như vậy, người ta e rằng, có thể đẩy giá dầu thế giới (được tính bằng đô la) lên và tăng thu nhập bằng đô la của Putin, ngay cả khi khối lượng xuất khẩu của Nga giảm.
Các nhà lãnh đạo G-7 đã trực tiếp giải quyết vấn đề này bằng cách tán thành, ít nhất là về mặt chung, giới hạn tiềm năng về mức giá cố định mà Nga nhận được. Xuất khẩu dầu của Nga có thể tiếp tục nhưng với mức giá thấp hơn so với những gì họ làm. Trên thực tế, G-7 đang đề xuất tạo ra cái mà một số người gọi là Inverse-OPEC, một liên minh sẽ trực tiếp nhắm mục tiêu và bóp chết doanh thu từ dầu của Putin.
Một số chuyên gia cho rằng giá dầu dù sao cũng sẽ tăng hoặc giá mũ (price cap) sẽ dẫn đến những tác dụng phụ không mong muốn. Nhưng chính xác thì G-7 phải làm gì? Liệu họ có nên đứng yên trong khi Putin theo đuổi chính sách của mình, tưởng tượng rằng đây là đầu những năm 1700 và rằng ông là Peter Đại đế? Liệu chúng ta có nên đợi cho đến khi ông ta sử dụng vũ khí hạt nhân, một động thái mà các nhà tuyên truyền của ông ta đã báo trước nhiều tháng? Liệu chúng ta có nên đợi một năm, năm năm hay mười năm cho đến khi những cái chết của thường dân Ukraine cộng dồn lại cuối cùng được coi là đủ?
Giá mũ (giới hạn giá) là một ý tưởng mới và bất kỳ sự đổi mới chính sách nào như vậy đều đòi hỏi phải tính toán nhiều chi tiết. Ngoài ra còn có một liên minh quốc tế được xây dựng. Nhưng những gì đang được yêu cầu ở các nước như Ấn Độ và Trung Quốc là khá hợp lý: Yêu cầu chiết khấu nhiều hơn đối với dầu mà họ đang nhận được từ Nga. Không giống như trước khi có chiến tranh, Nga không còn nhận được giá dầu Brent chuẩn; thay vào đó, Nga nhận được mức giá đó trừ đi những gì mà những người tham gia thị trường gọi là “chiết khấu Urals”, hiện là từ 30 đến 35 đô la. Giảm giá lớn đến mức nào sẽ thu hút sự chú ý của Putin và ngăn chặn vĩnh viễn cảnh giết chóc? Nó có nên là 40 đô la không? 50 đô la? 100 đô la? Điều này vẫn còn được xem xét.
Nếu giới hạn giá không hoạt động, có hai lựa chọn. Đầu tiên là bỏ cuộc và để Putin chiến thắng. Con đường đó dẫn đến một tương lai tồi tệ cho hàng triệu người và nỗi xấu hổ vĩnh viễn cho phần còn lại của chúng ta. Lựa chọn thứ hai là điều mà các nhà hoạch định chính sách thông minh luôn làm khi hệ thống đang hoạt động – hãy thử lại, điều chỉnh cách tiếp cận và mang lại nhiều áp lực hơn.
Nếu bạn không thích kế hoạch giới hạn giá của G-7, bây giờ là thời điểm tốt để đề xuất kế hoạch của riêng bạn. Và trong kế hoạch đó, hãy nhớ chỉ ra có bao nhiêu người Ukraine mà bạn nghĩ cần phải chết trước khi Putin cuối cùng bị ngăn chặn.
Lược lịch bài “Why Target Russian Oil Revenue?” của Simon Johnson, cựu chuyên gia kinh tế trưởng tại Quỹ Tiền tệ Quốc tế, giáo sư tại Trường Quản lý Sloan của MIT và là đồng chủ tịch của Liên minh Chính sách COVID-19, đăng trên trang project-syndicate.
Ảnh: Công nhân dọn dẹp đống đổ nát của một trung tâm mua sắm ở thành phố Kremenchuk, vùng Poltava, Ukraine sau khi trúng tên lửa vào ngày 27 tháng 6 năm 2022. Tính đến 07 giờ ngày 28 tháng 6, có 18 trường hợp tử vong (một người chết tại bệnh viện). 25 người phải nhập viện.
