Bốn tháng từ khi nổ ra cuộc chiến ở Ukraine, Điện Kremlin có tiếng nói về bữa tối trong nhà của người Mỹ. Hoa Kỳ không nhận được nhiều thực phẩm trực tiếp từ Ukraine, nhưng nếu giá hàng tạp hóa của bạn năm nay cao hơn 12% so với năm ngoái, bạn có thể đổ lỗi cho cuộc xâm lược của Nga là một phần của sự tăng giá.
Tại sao?
Trong vòng chưa đầy 4 tháng, Nga đã gây thiệt hại cho tất cả các khía cạnh của cơ sở hạ tầng nông nghiệp của Ukraine, bao gồm các trang trại, đường xá, đường sắt, cầu, nhà kho, hầm chứa và bến cảng.
Ukraine có một số vùng đất màu mỡ nhất ở châu Âu, từng được mệnh danh là cái nôi của Liên Xô, và kể từ khi Liên Xô sụp đổ, Ukraine đã trở thành nước xuất khẩu lúa mì, ngô và dầu hướng dương hàng đầu thế giới.
Nga không chỉ làm giảm năng lực xuất khẩu của Ukraine mà thậm chí còn chặn hoàn toàn các chuyến hàng đi qua Biển Đen, điều đó có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng.
Các lệnh trừng phạt đối với Nga và Belarus, đồng minh của họ, cũng làm gián đoạn xuất khẩu thực phẩm và phân bón từ các nước này. Chi phí năng lượng cao, một phần do các lệnh trừng phạt đối với xuất khẩu dầu và khí đốt của Nga, gây thêm áp lực lên các mặt hàng nông nghiệp, vì dầu và khí đốt được sử dụng để sản xuất thực phẩm và phân bón và vận chuyển đến người tiêu dùng.
Ảnh hưởng tổng hợp của những sự gián đoạn này là giá thực phẩm và phân bón cao trong lịch sử. Chỉ số giá lương thực của Tổ chức Nông lương Liên hợp quốc (FAO) – chỉ số đo lường sự thay đổi hàng tháng của giá thực phẩm quốc tế – đạt mức cao nhất mọi thời đại vào tháng 3 năm 2022, phần lớn là do cuộc chiến của Nga ở Ukraine.
Vào tháng 5, theo FAO, giá lúa mì toàn cầu cao hơn 56% so với giá trị của chúng trong năm ngoái. Giá ngô toàn cầu cao hơn gần 13% so với năm ngoái. Ngô là một nguồn thức ăn chăn nuôi quan trọng, và vào tháng 5, giá thịt toàn cầu đã đạt mức cao nhất mọi thời đại.
Giá dầu hướng dương cao đẩy nhu cầu lên cao và giá các sản phẩm thay thế như dầu hạt cải, dầu đậu nành, và giá dầu thực vật đã tăng rõ rệt trong 12 tháng qua.
Ngân hàng Thế giới báo cáo rằng giá phân bón đã tăng 30% vào năm 2022, trên mức tăng 80% vào năm 2021. Năm ngoái, Liên Hợp Quốc ước tính rằng tình trạng mất an ninh lương thực có thể đã đạt mức cao nhất trong 15 năm do biến đổi khí hậu, xung đột và Covid .
Chiến tranh đã đe dọa thêm an ninh lương thực cho hàng triệu người trên thế giới. Chi phí hoạt động của Chương trình Lương thực Thế giới (WFP) của Liên hợp quốc đã tăng 29 tỷ USD mỗi tháng, một khoản thiếu hụt mà các chính phủ, công ty và cá nhân đang phải đối phó với mức lạm phát lịch sử. Điều này làm tăng giá hỗ trợ nhân đạo cứu mạng cho hàng triệu người đang đối mặt với tình trạng mất an ninh lương thực nghiêm trọng trên khắp thế giới, trong đó có 750.000 người đang phải đối mặt với nạn đói ở Ethiopia, Yemen, Nam Sudan, Somalia và Afghanistan.
Cuộc chiến của Nga ở Ukraine cũng đang đe dọa an ninh lương thực đối với các nước thu nhập thấp và trung bình khác dựa vào khu vực Biển Đen để nhập khẩu lương thực. Trước chiến tranh, 26 quốc gia, trong đó có nhiều quốc gia ở Trung Đông và trên khắp châu Phi, phụ thuộc vào Nga và Ukraine cho ít nhất một nửa lượng lúa mì nhập khẩu của họ.
Ở các nước vốn đã dễ tổn thương, giá lương thực tăng đột biến có thể góp phần gây ra bất ổn xã hội và chính trị; ở tất cả các nơi, giá lương thực cao có thể góp phần vào tình trạng suy dinh dưỡng ở phụ nữ và trẻ em, ảnh hưởng suốt đời đến tăng trưởng và phát triển kinh tế của con người.
Cuộc chiến của Nga ở Ukraine được nhiều người coi là nhân tố chính đằng sau mức lạm phát giá lương thực trong lịch sử ở Hoa Kỳ. Giá thực phẩm tiêu thụ tại nhà tăng gần 12% so với năm ngoái, mức tăng hàng năm lớn nhất kể từ năm 1979. Hầu hết các gia đình trên khắp nước Mỹ đang cảm thấy bị siết chặt, với các hộ gia đình thu nhập thấp bị ảnh hưởng nặng nề nhất.
Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA) ước tính rằng do chiến tranh, sản lượng lúa mì vụ mùa sắp tới (2022-2023) của Ukraine sẽ thấp hơn 35% so với năm trước. Đồng thời, USDA dự đoán rằng Nga sẽ vẫn là nước xuất khẩu lúa mì hàng đầu thế giới, xuất khẩu tới 40 triệu tấn lúa mì trong năm 2022-2023, gấp 4 lần số lượng mà Ukraine dự kiến sẽ xuất khẩu.
Nhìn chung, USDA dự đoán nguồn cung lúa mì trong năm 2022-2023 sẽ thấp hơn năm trước; thu hoạch mạnh mẽ từ Nga, Canada và Hoa Kỳ sẽ được bù đắp bởi sản lượng thấp hơn ở Ukraine, Australia và Morocco.
Khi Nga thế chỗ của Ukraine trong xuất khẩu lúa mì, ảnh hưởng của Nga ở các nước thu nhập thấp và trung bình sẽ chỉ tăng lên, một thực tế mà Nga đã nhận thức rõ ràng. Vào tháng 4, cựu Tổng thống Nga Dmitry Medvedev đã viết trên nền tảng truyền thông xã hội Telegram, “… an ninh lương thực của nhiều quốc gia phụ thuộc vào nguồn cung cấp của chúng tôi. Hóa ra lương thực là vũ khí thầm lặng của chúng tôi.”
Các nhà lãnh đạo của các chính phủ G7 đã dành ưu tiên cho vấn đề an ninh lương thực tại Hội nghị thượng đỉnh G7 Schloss Elmau vào ngày 26-28 tháng 6 và chủ đề này có thể sẽ vẫn là ưu tiên chính trị tại Liên hợp quốc và các cuộc họp cấp cao khác trong suốt cả năm.
Việc chấm dứt cuộc chiến của Nga ở Ukraine và khôi phục năng suất nông nghiệp của Ukraine là rất quan trọng để hỗ trợ nhân đạo cho những người dễ bị tổn thương nhất, ổn định thị trường nông sản toàn cầu, đảm bảo an ninh lương thực cho các nước chuyên nhập khẩu thực phẩm — và giảm thiểu ảnh hưởng mà Nga gây ra thông qua vai trò xuất khẩu nông sản đáng gờm của mình.
******
Nguồn: Food Is Russia’s ‘Silent Weapon’
bài của Caitlin Welsh, Giám đốc Chương trình An ninh Lương thực Toàn cầu tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), Washington, D.C.
Ảnh: Ở vùng Zaporizhzhia của Ukraine, anh nông dân Yuri đang chuẩn bị cho một ngày cày ruộng. Trước khi lên đường, anh mặc áo chống đạn và đội mũ bảo hộ. Kể từ cuộc tấn công của Nga vào ngày 24 tháng 2, nông nghiệp ở khu vực gần tiền tuyến này đã trở thành một nghề rủi ro cao, nhưng những người nông dân như Yuri vẫn quyết tâm tiếp tục làm việc trong một lĩnh vực quan trọng đối với nền kinh tế Ukraine.
