Trong sự nghiệp sáng tác văn học, khẳng định được thành công và chỗ đứng trong dòng chảy văn học nghệ thuật biến hóa không ngừng không chỉ qua việc nhận được sự đón chào nồng nhiệt của độc giả mà còn là những giải thưởng văn học danh giá. Đó chính là sự khẳng định chắc nịch những đóng góp của những nhà văn, nhà thơ vào nghệ thuật trong cuộc đời họ.
1. Giải Nobel Văn học
Giải thưởng Văn học danh giá nhất phải kể đến là giải Nobel. Giải Nobel Văn học là một trong sáu nhóm giải thưởng của giải Nobel được thành lập năm 1901, và được trao thường niên cho bất kì một tác giả đến từ quốc gia nào với tác phẩm xuất sắc nhất của họ. Giải Nobel Văn học được thực hiện theo nguyện vọng trong di chúc của nhà khoa học người Thụy Điển Alfred Nobel và do Viện Hàn lâm Thụy Điển xét duyệt. Kết quả được công bố vào đầu tháng 10 hàng năm. Từ năm 2001, người được trao giải Nobel Văn học sẽ được tặng một huy chương vàng cùng với 1,4 triệu USD tiền thưởng.
Một số gương mặt tác giả tiêu biểu đã đoạt giải Nobel Văn học trong những năm gần đây: Alice Munro (2013), Patrick Modiano (2014), Svetlana Alexievich (2015). Năm 2016, giải thưởng Nobel Văn học được trao cho ca sĩ, nhạc sĩ người Mỹ Bob Dylan vì đã tạo nên những diễn đạt thơ văn mới trong truyền thống ca nhạc Hoa Kỳ. Kết quả này khiến cho những fan hâm mộ của nhà văn Haruki Murakami thêm một lần nữa hụt hẫng vì thần tượng của họ lại một lần nữa ra về tay trắng.
113 Giải Nobel Văn học đã được trao kể từ năm 1901, giải thưởng không được trao trong bảy lần vào các năm 1914, 1918, 1935, 1940, 1941, 1942 và 1943. Cho đến nay, người đoạt giải Văn học trẻ tuổi nhất là Rudyard Kipling, được biết đến nhiều nhất với tác phẩm The Jungle Book được trao Giải Văn học năm 1907 khi mới 41 tuổi. Người đoạt giải Nobel Văn học lớn tuổi nhất cho đến nay là Doris Lessing , 88 tuổi khi bà được trao giải năm 2007. 16 nhà văn nữ đã được trao giải Nobel Văn học. Tác giả Thụy Điển Selma Lagerlöf (1858-1940) là người phụ nữ đầu tiên được trao giải vào năm 1909. Selma Lagerlöf được trao giải năm năm trước khi bà được bầu vào Viện Hàn lâm Thụy Điển, cơ quan trao giải Nobel chịu trách nhiệm lựa chọn những người đoạt giải Nobel Văn học.
2. Giải Pulitzer
Giải Pulitzer là một giải thưởng của Mỹ, trao cho nhiều lĩnh vực, trong đó quan trọng hơn cả là về báo chí và văn học. Giải Pulitzer Văn học được thành lập bởi nhà báo người Mỹ Joseph Pulitzer – chủ bút báo New York World, được trao vào tháng 4 hàng năm bởi hiệu trưởng trường Đại học Columbia. Được thành lập năm 1917, cho đến nay, Pulitzer vẫn là một giải thưởng danh giá trong ngành báo chí. Hiện nay, giải thưởng Pulitzer có tới 21 hạng mục. Người được trao giải hàng năm sẽ nhận được 10.000 đô la kèm theo một chiếc huy chương vàng.
Kế hoạch Giải thưởng đã được điều chỉnh thường xuyên kể từ khi chúng ra đời vào năm 1917. Hội đồng quản trị được đổi tên thành Hội đồng Giải thưởng Pulitzer, đã tăng số lượng giải thưởng lên 21 giải và giới thiệu thơ, nhạc và nhiếp ảnh làm chủ đề, đồng thời tôn trọng tinh thần của ý chí và ý định của người sáng lập. Với cuộc thi năm 2006, Hội đồng đã cho phép đưa nội dung trực tuyến vào tất cả 14 thể loại báo chí của mình. Đối với năm 2009, cuộc thi đã được mở rộng để bao gồm các tổ chức tin tức chỉ trực tuyến. Đối với năm 2011, Kế hoạch Giải thưởng đã được sửa đổi để khuyến khích rõ ràng hơn việc nhập tài liệu trực tuyến và đa phương tiện, với việc hội đồng quản trị tìm cách tôn vinh tác phẩm xuất sắc nhất dưới bất kỳ hình thức nào là hiệu quả nhất.
Sự thay đổi lớn khác là trong âm nhạc, một hạng mục đã được thêm vào Kế hoạch trao giải vào năm 1943. Để chỉ ra xu hướng đưa âm nhạc chính thống vào quá trình giải Pulitzer, giải thưởng Pulitzer năm 1997 đã thuộc về “Blood on the Fields” của Wynton Marsalis. Một vài gương mặt tác giả tiêu biểu đã đoạt giải Pulitzer: Harper Lee (Giết con chim nhại), Ernest Hemingway ( Ông già và biển cả), Margaret Mitchell (Cuốn theo chiều gió)…Tại lễ trao giải Pulitzer năm 2016, với tác phẩm The Sympathizer (Cảm tình viên), tác giả Nguyễn Thanh Việt được trao giải ở hạng mục Tiểu thuyết.
3. Giải Man Booker
Giải Man Booker Prize trước đây là Booker McConnell Prize là giải thưởng văn học danh giá của Anh được trao hàng năm cho một cuốn tiểu thuyết dài đầy đủ bằng tiếng Anh. Ban đầu, chỉ những nhà văn nói tiếng Anh từ Vương quốc Anh, Cộng hòa Ireland và các nước thuộc Khối thịnh vượng chung mới đủ điều kiện. Tuy nhiên, vào năm 2013, đã có thông báo rằng giải thưởng sẽ dành cho các nhà văn nói tiếng Anh trên toàn thế giới từ năm 2014.
Năm 1992 Booker Russian Novel Prize được thành lập để trao thưởng cho các tác giả Nga đương đại, nhằm kích thích kiến thức rộng hơn về tiểu thuyết Nga hiện đại, và khuyến khích dịch và xuất bản tiểu thuyết Nga bên ngoài nước Nga. Giải thưởng của Nga đã bị tách khỏi các Booker khác vào năm 1999, sau đó một số công ty của Nga đã tài trợ. Hai năm một lần, Man Booker International Prize được thành lập vào năm 2005 như một giải thưởng thành tựu trọn đời. Từ năm 2016, giải thưởng được trao hàng năm cho nhà văn của một tập tiểu thuyết hoặc truyện ngắn có bản dịch tiếng Anh.
Với tiểu thuyết The Vegetarian (Người ăn chay), nữ nhà văn Hàn Quốc Han Kang đã giành chiến thắng giải thưởng Man Booker Quốc tế 2016. Người chiến thắng giải Man Booker trẻ tuổi nhất là Eleanor Catton vào năm 2013 ở tuổi 28. Người lớn tuổi nhất là William Golding năm 1980, người chiến thắng ở tuổi 69 với Rites of Passage (Faber & Faber). Eleanor Catton cũng có cuốn sách dài nhất đoạt giải – The Luminaries (Granta) dài 832 trang. Cuốn sách ngắn nhất giành được giải thưởng là Offshore (Di sản thứ tư) của Penelope Fitzgerald, dày 144 trang, đoạt giải năm 1979.
4. Giải Giller
Giải thưởng Giller được Jack Rabinovitch thành lập năm 1994 để vinh danh người vợ quá cố của ông, nhà báo văn học Doris Giller, người đã qua đời vì bệnh ung thư một năm trước đó. Giải thưởng đã công nhận sự xuất sắc trong thể loại tiểu thuyết của Canada – khổ dài hoặc truyện ngắn – và trao giải thưởng tiền mặt hàng năm trị giá 25.000 USD, một ví lớn nhất cho văn học trong nước. Giải thưởng The Giller ra mắt đồng thời với sự công nhận ngày càng tăng của các tác giả và văn học Canada ở cả trong và ngoài nước.
Giải Giller cùng với nhiều giải thưởng khác đến trước và sau đó, một phần chịu trách nhiệm cho sự phát triển không ngừng của các tài năng văn học Canada. Giải thưởng cho đến nay đã trao hơn 3/4 triệu đô la cho các nhà văn Canada từ bờ biển này sang bờ biển khác. Năm 2005, The Giller Prize đã hợp tác với Scotiabank để tạo ra giải Scotiabank Giller. Đây là lần đầu tiên có sự đồng tài trợ cho giải thưởng văn học phong phú nhất Canada dành cho tiểu thuyết. Tiền thưởng đã tăng từ 25.000 USD lên 50.000 USD và tiếp tục tăng vào năm 2008 lên 70.000 USD, cuối cùng lên đến 140.000 USD vào năm 2014. Soheil Mosun Limited được ủy quyền tổ chức Giải thưởng Scotiabank Giller, giải thưởng văn học hàng năm hàng đầu của Canada dành cho tiểu thuyết.
Các nhà văn nổi tiếng như Alice Munro, Margaret Atwood, Michael Ondaatje và Mordecai Richler đã giành được danh hiệu và giải thưởng trên khắp thế giới. Năm 2016, với tác phẩm “Đừng có nói là chúng ta không có gì” (Do Not Say We Have Nothing), nhà văn Madeleine Thien đã đoạt giải thưởng cao quý này. Một số tác phẩm đoạt giải Giller đã đươc dịch và xuất bản ở Việt Nam: Trốn chạy (Runaway – Alice Munro), Ở lưng chừng thời gian (The time in between – David Bergen).
5. Giải Miles Franklin
Miles Franklin là giải thưởng Văn học thường niên lớn nhất ở Australia để vinh danh tiểu thuyết và kịch viết về đời sống nước này xuất sắc nhất. Đây là giải thưởng được thành lập bởi Miles Franklin là một nhà văn người Úc. Giá trị giải thưởng lên đến 60.000 USD. Với tác phẩm “The Natural Way of Things”, tác giả Charlotte Wood vừa được xướng tên tại buổi trao giải Miles Franklin ở Melbourne Writers’ Festival. Những nhà văn khác đạt giải bao gồm Tim Winton, Anna Funder, Steven Carroll và Thea Astley.
Giải thưởng Miles Franklin là giải thưởng văn học lâu đời nhất và uy tín nhất của Úc, đồng thời giới thiệu những tác phẩm hay nhất mà Úc có được. Miles Franklin sinh ra ở New South Wales và được biết đến với chủ nghĩa nữ quyền trong tác phẩm của mình. Cuốn sách được biết đến nhiều nhất của bà là cuốn tiểu thuyết “My Brilliant Career”, mà bà đã viết khi vẫn còn là một thiếu niên. Theo di chúc của mình, bà đã để lại di sản của mình cho việc trao giải thưởng 50.000 USD hàng năm cho những nhà văn xuất sắc nhất.
Giải thưởng Văn học Miles Franklin được thành lập năm 1957 thông qua di chúc của nhà văn Stella Miles Franklin. Di chúc của bà quy định rằng giải thưởng “sẽ được trao cho Tiểu thuyết trong năm có giá trị văn học cao nhất và phải thể hiện Cuộc sống Úc trong bất kỳ giai đoạn nào của nó…”. Người chiến thắng Giải thưởng Văn học Miles Franklin năm 2021 nhận được 60.000 USD tiền thưởng. Người chiến thắng gần đây nhất là vào năm 2012, tác giả Anna Funder, người có cuốn tiểu thuyết đầu tay, All That I Am , đã gây ấn tượng mạnh với ban giám khảo, cuốn tiểu thuyết kể câu chuyện về những lựa chọn trong Thế chiến thứ hai.
(Còn tiếp)
Theo Toplist.vn
