Bàn Cổ khai thiên tích địa về sau hóa thân hồng hoang, tinh huyết Bàn Cổ phân ra làm mười hai phần, nhưng bởi tinh huyết không phải thực thể, trải qua ba cái nguyên hội thì hóa thành 12 tổ vu.
Theo thứ tự sẽ là Đế Giang, Cú Mang, Nhục Thu, Cộng Công, Chúc Dung, Chúc Cửu Âm, Cường Lương, Sa Bỉ Thi, Thiên Ngô, Yểm Tư, Huyền Minh và Hậu Thổ.
1. Đế Giang
Trong Sơn hải Kinh, quyển thứ hai Tây Sơn Kinh có nói:
Ở phía tây 350 dặm tại đỉnh Thiên Sơn có rất nhiều ngọc, có thanh hùng hoàng, anh thủy chảy ra. Còn phía Nam thì lưu trú các loài thần điểu dáng như Hoàng Nang, đỏ như Đan hỏa. Sáu chân bốn cánh, hồn đôn vô diện, lại biết ca múa tên gọi Đế Giang.
Thần Dệ Kinh có nói qua, Đế Giang có bề ngoài nhìn giống như chó, có bốn cái chân nhưng không có móng, có mắt mà không thấy, lại có thêm đôi cánh. Cuộc đời nó không dễ thiện lương thích kẻ tàn bạo, bởi thế mà nhiều người nói rằng nó cũng chính là hung thú hỗ độn.
2. Cú Mang
Mộc thần tức xuân thần chủ quản cây cối, nẩy mầm sinh trưởng. Đời sau của Thiếu Hạo là hạ thần của Phục Hy. Mặt trời mỗi sáng dâng lên, thần phụ Phù Tang thì thuộc về Cú Mang quản lý.
Cú Mang tại thời kỳ cổ đại là cực kỳ trọng yếu, hàng năm xuân tế đều có phần, diện mục thực sự của nó là chim, thần chim mặt người thừa lưỡng long. Mọi người đều có thể từ nghi thức tế tự cùng những tranh ảnh tết mà thấy nó. Nó biến thành mùa xuân, cưỡi trâu mục đồng, đầu có hai búi tóc, tay cầm roi liễu cũng xưng là mang đồng. Hình tượng ban sơ về Cú Mang trong Sơn Hải Kinh như sau: Phương Đông Cú Mang, thân chim mặt người thừa lưỡng long.
Sau triều Tấn, Phong Thủy Đại Sử Quách Phác lại chú thích:
Mộc thần, phương diện y phục trắng, đầu người thân chim, cưỡi trên lưng rồng, đó cũng chính là đồ đằng của một bộ tộc thần thú ở Phương Đông.
3. Nhục Thu
Thu thần, diện mục tai trái có rắn thừa hai đầu rồng, là vị thần phụ tá của bạch đế Thiếu Hạo. Có thuyết nói Nhục Thu là con trai của bạch đế, còn thuyết khác lại nói nó là Tỵ Thu trong truyền thuyết cổ đại Phương Tây.
Nhục Thu được gọi Thu Thần, có nơi còn gọi là Kim Thần. Trong ngũ hành nó trưởng quản ngày mùa thu hoạch, Nhục Thu tau trái có rắn, cưỡi hai đầu rồng làm tọa kỵ.
Truyền thuyết Nhục Thu ở tại Ủ Sơn, ngọn núi này tại mặt phía nam có nhiều ngọc đẹp, mặt Bắc lại nhiều Hùng Hoàng. Ở trên núi có thể trông thấy, lúc mặt trời hạ xuống có thể nhìn thấy vị thần quản hạt nơi đấy chính là Nhục Thu.
4. Cộng Công
Cộng Công xưng là thủy thần, đầu rắn thân người, chân đạp hắc long quấn thanh xà, giỏi về thao túng hồng hoang thủy chế, trưởng khống hồng thủy.
Trong Sơn Hải Kinh còn có ghi chép lại, Cộng Công cùng Chuyên Húc tranh giành đế vị không thành liền phẫn nộ vọt tới đâm đầu vào Bất Chu Sơn cùng Hoan Đâu, Tam Miêu và Cổn tịnh xưng tứ hung.
Lại có thuyết nói rằng, Bàn Cổ khai thiên tích địa, Nữ Oa tạo ra con người về sau, thủy thần Cộng Công luôn luôn cùng với hỏa thần Chúc Dung xung khắc. Hắn suốt ngày xuất động binh tôm tướng cá cùng với thần lửa không ngừng tranh đấu.
Hỏa thần Chúc Dung toàn thân bốc lên Liệt Diễm Hỏa Long đi ra nghênh chiến. Cộng Công thất bại vừa thẹn lại vừa giận, liền một đầu hướng đến sườn núi đánh tới, Bất Chu Sơn bị đụng gáy đại tai nạn giáng lâm. Lập tức thiên hà trút xuống, hồng thủy tràn lan, chứ danh xung khắc như nước với lửa, điển cố đó cũng từ trận đại chiến này mà xuất hiện. Sau đó mới có sự tích tiếp theo là Nữ Oa luyện nhũ thạch bổ thiên, đại địa sau đó cũng trở lại bình thường.
5. Chúc Dung
Chúc Dung bản danh Trọng Lê, là nhân vật thần thoại thượng cổ Trung Hoa, xưng hào Xích Đế, người đời sau tôn là Hỏa Thần. Có thuyết nói, Chúc Dung là một trong tam hoàng ngũ đế thời thượng cổ.
Theo Sơn Hải Kinh ghi chép, Chúc Dung ở tại phương nam có truyền xuống hỏa chủng, dậy nhân loại phương pháp sử dụng lửa. Sơn Hải Kinh hải ngoại Nam Kinh có nói:
Phương Nam Chúc Dung, thú thần mặt người thừa lưỡng long, có thể thấy được hắn cũng không phải hoàn toàn là người mà là một dạng quái vật.
Còn có thuyết nói rằng, xưa kia hoàng đế có một vị chính quan là Hỏa Thần, tên chính thức gọi là Chúc Dung, toàn thân xích hồng, dáng dấp uy vũ thông minh lanh lợi, trời sinh tính tình nóng nảy. Người này đặc biệt thích chơi đùa với lửa, cho nên mới mười mấy tuổi đã trở thành một tay quản lửa thiện nghệ. Lửa vào tay hắn, chỉ cần không phải di chuyển đường dài liền có thể trường kỳ bảo tồn.
Theo các sử việt huyền huyễn thì Chúc Dụng được liệt vào một trong 12 vị tổ vu, rồi lại xảy đến cuộc chiến với thủy thần Cộng Công rồi giành thắng lợi.
6. Chúc Cửu Âm
Chúc Cửu Âm mặt người long thần, trong miệng luôn ngậm Hỏa Tinh.
Tương truyền Chúc Cửu Âm còn gọi là Chúc Long, mặt người thân rắn toàn thân xích hồng. Đại khái chiều cao cũng khoảng ngàn dặm, có một đôi mắt rất đặc biệt, mang năng lực cường đại. Chỉ cần hắn mang mắt dương ra thì toàn bộ thế giới liền sáng, nhắm mắt lại thì đêm tối hàng lâm, thổi một hơi liền dáng hồng dầy đặc tuyết lớn đầy trời biến thành mùa đông, hô khẩu khí lập tức trời biến lại nắng nóng chang chang. Lưu kim đá sỏi đến mùa hè hắn vẫn nằm co ro trong núi, xưa nay không uống nước không ăn cơm, cũng không ngủ được, ngay cả hô hấp cũng đều không có. Ngẫu nhiên thở nhẹ một cái cũng thành trường phong vạn dặm.
Truyền thuyết kẻ rằng, hắn thường ngậm lấy một ngọn nến chiếu vào phương bắc, u ám thiên tri, cho nên từ đó người đời lại gọi hắn là chúc âm.
7. Cường Lương
Cường Lương hình tượng đầu hổ thân người, cầm hai đầu hoàng xà thần.
Trong điển tịch “Đại Hoàng Bắc Kỳ” có ghi:
Bên trong đại hoàng có tên núi, ngọn núi này có tên là Bắc Cực Thiên Quỹ, nước Bắc Hải dồn lại chỗ này. Lại có một vị thần ngậm rắn cầm rắn, đầu hổ thân người, bốn vó tay dài tên là Cường Lương. Sơn Hải Kinh cũng có ghi lại Cường Lương ở trong thần thoại Ấn Độ cũng rất mơ hồ, có thể thấy rằng con người tôn sùng thế hệ chúng thần trước, một trong ba người cầm đầu tên là lão Kéo Cương cùng với Cường Lương chính là hai vị đại thần cổ xưa nhất.
8. Sa Bỉ Thi
Theo sách Hải Ngoại Đông Kinh, Sa Bỉ Thi ở tại kỳ Bắc, thần thú mặt người, tai to, hoa tai đeo thanh xà, là một quái vật nửa người nửa thú, còn có thể cải biến thời tiết, nên được xem là Thiên Khí Chi Thần. Sa Bỉ Thi cũng được xem là Sa Long, hắn mặc dù mọc ra thân thể của loài lợn, nhưng lại có khuôn mặt của nhân loại, hai khuôn lỗ tai to lớn phi thường.
Sa Bỉ Thi cũng là thần, nhưng về sau do đủ loại nguyên nhân mà bị giết chết. Thế nhưng tinh hồn bất diệt rồi chuyển sang hình thái thi.
9. Thiên Ngô
Thiên Ngô là thủy bá trong truyền thuyết thần thoại của dân tộc hán, khuôn mặt rất khác người lại có thân hổ. Cái này với việc săn bắn của Ngô Quốc có quan hệ mật thiết, người ngô lấy việc đi săn mà sống. Mà Hổ trong văn hóa của họ là Bách Ti Chi Vương, bởi thế họ sùng bái một loài động vật trông giống như Hổ. Loài động vật này khả năng từ thời trước nhà Tấn trở nên thưa thớt mà tuyệt tích.
Sơn Hải Kinh cũng có ghi chép: Lục Ngô tám đầu tám mặt thân hổ, tám chân tám đuôi, hệ xanh vàng sắc, thổ vân vụ tỳ thủy. Ám chỉ Thiên Ngô là thủy bá thời cổ đại, có thể xem là một loại quái vật có được thần thông như thần tiên.
10. Yểm Tư
Yểm Tư được nói tới trong thần thoại Hoa Hạ được gọi là Phương Tây Chi Thần, Yểm Châu tức nay là Diễn Châu. Cách đó 30 dặm có một ngọn núi tên là Tư, đại khái vì có nước Yểm ở gần đó cho nên núi Tự lại có tên là Yểm Tư Sơn.
Yểm Tư là vị thần mặt người thân chim, hoa tai đeo thanh xà, Hoàng Đế phong Yểm Tư là Tây Hải Thần. Tây Hải Chi Thần còn được xưng danh là Tây Hải Chi Mẫu, cũng là phong họ thủy tổ.
11. Huyền Minh
Theo truyền thuyết cổ đại, vị thần này có hình dạng là mặt người thân chim, bên trên hai lỗ tai treo một đầu thanh xà, chân đạp hai đầu thanh xà, là một tà thần.
Cũng có điển tịch cổ nói rằng, tọa kỵ của người này là một con rồng hai đầu hình tượng quái dị. Huyền Minh tương truyền là tá thần của Chuyên Húc, còn gọi là Vũ Sư. Đó là Hải Thần kiêm phong thần, Vũ Chi Tổ Vu.
Thần thoại Hoa Hạ thì cho rằng, Huyền Minh là mặt người thân chim, nghe nói gió mà Huyền Minh tạo ra có thể truyền bá ôn dịch, nếu như gặp phải gió này thổi trúng lập tức sẽ thụ trương. Thế nên gió Tây Bắc thường được cổ nhân gọi là “Lệ Phong”.
12. Hậu Thổ
Hậu Thổ được xưng là Hậu Thổ nương nương, nguyên là mẫu hệ xã hội sùng bái Thổ Địa cùng nữ tính. Tên đầy đủ là Thừa Thiên Hiệu phát Hậu Đức Quang Đại Hậu Thổ hoàng Chỉ, là đạo giáo tôn thần, là thiên đế thứ tư trong quan niệm về lục ngự của đạo giáo. Nàng ta trưởng quản âm dương từ vạn vật, bởi vậy được xưng là đại địa chi mẫu, được coi là chi vương xuất hiện sớm nhất trên mặt đất.
Một trong tứ ngự trong quan điểm của đạo giáo, tên gọi tắt của Hậu Thổ, tục xưng Hậu Thổ Nương nương.
