Khái niệm Uncanny Valley (Tạm dịch: Thung Lũng Kỳ Lạ) lần đầu tiên được định nghĩa bởi một giáo sư ngành khoa học người máy người Nhật có tên là Masahiro Mori. Thuật ngữ này đề cập đến một biểu đồ được hình thành dựa vào sự nhận thức của con người đối với robot, ban đầu biểu đồ biểu thị đường cong ngày càng đi lên khiến người ta dễ nhầm lẫn rằng robot mà càng giống con người, thì chúng ta sẽ càng cảm thấy gần gũi và quen thuộc hơn với nó.
“Tuy nhiên, Mori đã để ý rằng có một sự ngoại lệ trong điều này. Tại một điểm nhất định, nếu người máy thông minh nhân tạo trở nên quá giống người, sự thu hút và gần gũi sẽ biến mất và sẽ tạo ra một cảm giác kì dị, thậm chí là rất ghê tởm. Và điều đó được biết đến như là thuyết Uncanny Valley” – theo lời của giáo sư ngành Tâm lý học thử nghiệm tại trường đại học Oxford.
Nói đơn giản hơn, trong biểu đồ khi đường cong ngày càng đi lên tiến dần tới mức độ giống với “con người”, tại một điểm nhất định thì đường cong đó sẽ đột ngột giảm mạnh (từ “đáng yêu” xuống “đáng sợ”) và tăng lên ngay lập tức tại điểm giống “con người” hoàn toàn khiến cho đường cong có hình dạng chữ V giống như một “thung lũng”. Như vậy, Uncanny Valley là một hiện tượng xảy ra trong tâm lí và nhận thức của con người liên quan đến các vật thể giống người (bao gồm robot, âm thanh, hình ảnh…), và xác định phản ứng của chúng ta đối với vật thể đó.
Cho đến hiện tại, vẫn chưa có nghiên cứu khoa học nào lý giải tại sao chúng ta lại cảm thấy khó chịu mỗi khi nhìn thấy những thứ-trông-giống-người nhưng lại không phải là người. Nhưng người ta thường tin rằng, Uncanny Valley là một cơ chế phòng vệ tự nhiên của con người hay còn được gọi là phản ứng chống trả hay bỏ chạy (Fight or Flight Response) trong tâm lý học.
Tức là, giả sử ngay khi bắt gặp có một thứ gì đó cực kì giống con người, bản năng sẽ ngay lập tức mách bảo bạn có gì đó không ổn và bạn nên ngay lập tức rời khỏi chỗ đó. Và có một sự thật thú vị là: các sinh viên trường Y thường có được truyền miệng rằng Uncanny Valley là cơ chế giữ cho bạn không được tới gần x** người.
Bên dưới comment là một chiếc video có thể giúp bạn trải nghiệm thử cảm giác bị Uncanny Valley, lưu ý video có yếu tố gây khó chịu nên bạn cân nhắc trước khi xem nha :3
===================================
TRÍCH DẪN VÀ THAM KHẢO TỪ BÀI VIẾT SAU:
Uncanny Valley: What is it and why do we experience it? – Science Focus
