Phạm Bá Thủy
Tòa nhà Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ – Lầu Năm Góc (tiếng Anh: Pentagon, bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp pentagonon, có nghĩa là “hình ngũ giác”) – một trong những công trình dễ nhận biết nhất trên thế giới. Tòa kiến trúc này được xây dựng hoàn thành vào tháng 1 năm 1943. Trước thời điểm đó, các quan chức quân đội Mỹ phải làm việc trong một số tòa nhà mà từ sau khi Chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ đã trở nên quá chật chội đối với đội ngũ nhân viên đang tăng nhanh của bộ.
Ban đầu, một trụ sở hợp nhất được lên kế hoạch xây dựng ở một địa điểm được gọi là Nông trại Arlington. Hình dạng độc đáo đặc biệt của dự án kiến trúc được gợi ý bởi lô đất được phân bổ để xây dựng: xung quanh có 5 con đường giao nhau tạo thành một góc 108 độ ở giữa mỗi cặp cạnh. Đó cũng chính là giá trị mỗi góc của một ngũ giác đều. Tòa nhà được thiết kế hình ngũ giác để có được 5 “mặt phố”. Dự án được đánh giá là thành công, nhưng Tổng thống Mỹ Franklin Roosevelt đã yêu cầu dời địa điểm xây dựng khoảng 1 km về phía hạ lưu sông Potomac vì cho rằng tòa nhà hành chính khổng lồ sẽ làm hỏng tầm nhìn về phía Washington từ Nghĩa trang Arlington nổi tiếng, nơi chôn cất những người lính hy sinh trong Thế chiến thứ nhất và thứ hai.
Quyết định của tổng thống đã được thực hiện, nhưng dự án thiết kế hình “ngũ giác” vẫn được giữ nguyên. Lầu Năm Góc được khởi công xây dựng vào ngày 11 tháng 9 năm 1941. Hàng trăm nghìn tấn cát đã được nạo vét từ dưới đáy sông Potomac để chuẩn bị đổ bê tông cho tòa nhà. Kết cấu thép hầu như không được sử dụng vì vào thời điểm đó kim loại được ưu tiên sử dụng cho nhu cầu của ngành công nghiệp quốc phòng. Theo một số ước tính, từ số thép do các kiến trúc sư tiết kiệm được, người ta có thể chế tạo được một tàu khu trục.
Tòa nhà được thiết kế bởi kiến trúc sư người Mỹ George Bergstrom, được xây dựng bởi nhà thầu John McShain. Công trình khổng lồ được xây dựng hoàn tất trong thời gian kỷ lục – chỉ 16 tháng. Hàng nghìn công nhân tham gia xây dựng đã làm việc suốt ngày đêm trong ba ca.
Lầu Năm Góc có năm tầng cao và hai tầng ngầm. Các văn phòng và các phòng chức năng khác nhau nằm dọc theo năm hành lang đồng tâm với tổng chiều dài 28 km. Tuy nhiên, người ta ước tính rằng, nhờ cách bố trí tốt, hành trình đi bộ giữa hai điểm xa nhau nhất chỉ mất không quá bảy phút.
Khoảng trống hình ngũ giác ở trung tâm rộng khoảng 20.000 mét vuông, được sử dụng như một công viên nhằm bổ sung ánh sáng và khí trời cho những dãy phòng ở mặt phía trong của tòa nhà.
Hiện có khoảng 26 nghìn người làm việc tại trụ sở của Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ.
Nhà báo Phạm Bá Thủy
