51. Giảo – 狡
Giảo là một loài Cát thú[15], là tượng trưng cho năm được mùa. Giảo có ngoại hình như là một con chó, thân có vằn báo nhưng lại có sừng trâu, tiếng kêu giống tiếng chó sủa. 《Chu Thư · Vương Hội Thiên》 ghi chép: “Hung Nô Giảo Khuyển, Giảo Khuyển này, thân to bốn chân.”
[15] Cát thú 吉兽: Cũng giống như Thụy thú là một loài thần thú cát tường may mắn.
52. Thắng Ngộ – 胜遇
Thắng Ngộ là một loài thủy điểu ăn cá, là điềm báo nạn lụt. Dáng vẻ như chim trĩ đuôi dài 翟, toàn thân màu đỏ, âm thanh rất giống hươu đang kêu to. 《Sự Vật Cám Châu》 ghi chép : “Thắng Ngộ như chim trĩ đuôi dài mà màu đỏ, ăn cá.”
53. Thần Ủy Thị – 神磈氏
Thần Ủy Thị tức Tây Phương Thiên Đế Thiếu Hạo 西方天帝少昊[17]. Thiếu Hạo họ Kim Thiên 金天, tên Chí 挚, ông đã từng thành lập một quốc gia ở một trong năm núi thần Quy Khư 归墟, đặt tên là nước Thiếu Hạo 少昊之国. Quy Khư nằm ở ngoài khơi Đông Hải, nước Thiếu Hạo liền trở thành một vương quốc của loài chim, bách quan đều do bách điểu đảm nhận, mà Thiếu Hạo Chí chính là vua của muôn chim.
[16] Tức giám sát cảnh tượng “mỗi ngày mặt trời lặn xuống phía dưới đường chân trời ở phía tây, hình bóng phản chiếu chiếu rọi vạn vật đều nghiêng về hướng đông” có bình thường hay không.
[17] Thiếu Hạo (khoảng năm 2698 TCN – khoảng năm 2525 TCN) là một vị vua huyền thoại của Trung Quốc, một trong Ngũ Phương Thiên Đế 五方天帝 trong thần thoại dân tộc Hán, là Tây Phương Thiên Đế 西方天帝 trong Ngũ Phương Thiên Đế. Còn được gọi là “Chu Đế 朱帝”, “Bạch Đế 白帝”, “Tây Hoàng 西皇”, tại vị tám mươi bốn năm, thọ trăm tuổi băng hà, được đời sau của ông là nước Đàm Tử 郯子 tôn làm Cao Tổ 高祖 , con cháu tôn làm Tổ Tiên Thần Đế 祖先神帝. Thiếu Hạo 少昊 còn có tên gọi khác là Thiếu Hạo 少皞, Thiếu Hạo 少皓, Thiếu Hạo 少颢, sử sách gọi là Thanh Dương thị 青阳氏, Kim Thiên thị 金天氏, Cùng Tang thị 穷桑氏, Vân Dương thị 云阳氏 hoặc Chu Tuyên 朱宣, một thuyết khác lại cho rằng ông là Huyền Hiêu 玄嚣, là con trưởng của Hoàng Đế 黄帝. Thiếu Hạo là thủ lĩnh của tập đoàn bộ lạc Hoa Hạ thời đại viễn cổ, đồng thời cũng là thủ lĩnh thời kỳ đầu của tộc Đông Di 东夷族.
54. Tranh – 狰
Tranh là một loài quái thú một sừng, dáng vẻ như con báo đỏ, có năm cái đuôi, có thể phát ra âm thanh tựa như đập vào tảng đá. Nanh Tranh 狞狰 chú dẫn trong 《Tục Ly Tao Kinh · Kiêu Thụ Dực》: “Như báo một sừng, năm đuôi.” 《Đồ Tán》 của Quách Phác viết: “Núi Chương Nga 章莪, chỗ ở kỳ quái. Có thú tựa như báo, nó chỉ có màu đỏ. Năm đuôi một sừng, tiếng như gõ vào đá.”
55. Tất Phương – 毕方
Tất Phương là một loài quái điểu một chân, là loài chim điềm báo hoả hoạn. Tất Phương có ngoại hình giống con hạc, mỏ màu trắng, trên lông vũ màu đen có vằn màu đỏ, cả ngày kêu tên mình. 《Hoài Nam Tử · Phiếm Luận Thiên》 viết: “Mộc sinh Tất Phương.” Tất Phương điềm báo hoả hoạn, thế nhưng cũng có câu chuyện chủ quản tuổi thọ người.
56. Kỳ Đồng – 耆童
Kỳ Đồng chính là Lão Đồng, truyền thuyết là người sáng lập âm nhạc, con của Chuyên Húc. Về thế hệ của Kỳ Đồng, 《Đại Hoang Tây Kinh》 có ghi chép: “Chuyên Húc sinh Lão Đồng, Lão Đồng sinh Chúc Dung, Chúc Dung sinh Thái Tử Trường Cầm, cư ngụ ở Dao Sơn, mở đầu làm tập tục âm nhạc.” Kỳ Đồng không khác gì con người, chỉ là dưới chân luôn được một bầy rắn bao quanh, cho nên còn được gọi là xà môi.
57. Đế Giang – 帝江
Đế Giang tức thần Hỗn Độn 混沌神. Thần Hỗn Độn Đế Giang không đầu không mặt, dáng vẻ giống như cái túi vàng, màu sắc đỏ như đan hỏa, có sáu chân, bốn cánh. Trong sách cổ có nói Đế Giang tức Đế Hồng. 《Tả Truyện · Văn Công Thập Bát Niên》 viết: “Xưa Đế Hồng thị 帝鸿氏 có đứa con bất tài… Người dân trong thiên hạ gọi là Hồn Đôn 浑敦.”
58. Hoan – 讙
Hoan là một loài kỳ thú ngăn điềm dữ trừ tà, dáng vẻ giống con báo, có một con mắt và ba cái đuôi. Nghe nói Hoan có thể phát ra âm thanh của hơn trăm loài động vật, còn có thể dùng để chữa bệnh vàng da. Ngô Nhậm Thần dẫn 《Ngũ Hầu Chinh》 viết: “Hoàn 獂 một mắt mà ba đuôi, tiếng nó át âm thanh của nhiều người, là loài thú.” Hoan còn gọi là Hoàn, hoặc là Nguyên 原. Quách Phác chú dẫn: “Hoan, hoặc là Hoàn.”
(Còn tiếp)
Tác giả: Mao Đậu (Biên tập), Thôn Thôn (Minh họa),Mặc Ngư (Minh họa)
