Có bao giờ bạn tưởng tượng đến một thế giới không có khổ đau vì tình ái?
Đó không chỉ là một thế giới không có nỗi buồn, thất vọng hay hối hận mà còn là một thế giới không có những cảm giác chìm đắm, chai sạn, dốc cạn niềm đau cho một tình yêu đã mất. Một thế giới không có những nỗi đau “xé nát tim ta” cũng là một thế giới chỉ có những hành động giản đơn mà không phép màu nào có thể tạo ra những khoảnh khắc tuyệt vời. Bởi một thế giới không biết đến niềm đau là một thế giới không có tình yêu, phải vậy không?
Chính xác hơn, đó có thể là một thế giới không có thứ tình cảm được ao ước nhất: tình yêu lãng mạn. Đối với nhiều người, tình yêu lãng mạn là đỉnh cao trong các trải nghiệm ở đời người.
Trong văn hoá phương Tây, vào năm 1979, tình yêu lãng mạn theo kiểu bá chủ được nhà tâm lý học người Mỹ Dorothy Tennov gọi là niềm đam mê tình dục hay niềm đam mê tình ái đến cùng kiệt. Ở trạng thái lý tưởng, tình cảm này sẽ phát triển thành quan hệ vợ chồng và thường là hôn nhân. Vì vậy, trong các nền văn hoá thế tục, vô thần, tình yêu lãng mạn luôn được tôn sùng.
Theo các nhà khoa học, yêu có cơ chế sinh học và chúng ta không thể thoát khỏi quy luật đó. Đối với nhiều người, cái chúng ta gọi là tình yêu lãng mạn chính là một căn bệnh.
Cách mạng Công nghiệp làm thay đổi mọi thứ. Tình trạng kinh tế mới cùng với sự giác ngộ về hạnh phúc cá nhân đã cho thấy tình yêu lãng mạn thực sự có ý nghĩa quan trọng. Cuộc sống một vợ một chồng trọn vẹn với những thăng hoa cảm xúc, trí tuệ và ân ái đã trở thành mơ ước của nhiều người.
Ấy vậy nhưng, chúng ta hiếm khi chứng kiến những tình cảm lãng mạn kiểu như: nhiều người sẽ quyết tâm theo đuổi người họ yêu đến cùng, dù biết bản thân phải trải qua cảm giác đau khổ. Hoặc ngay cả khi đang sống trong tình yêu thì một trong hai người cuối cùng lại phải đối mặt với cái chết. Chẳng có gì ngạc nhiên khi đau khổ được xem là cái giá cho tình yêu lãng mạn. Xã hội tin rằng, dạng quan hệ này được xem là lẽ sống của chúng ta.
Tuy vậy, nỗi đau không phải là vấn đề duy nhất trong các kịch bản tình yêu lãng mạn. Ngay cả khi chúng ta cảm nhận mình đang chìm đắm trong cảm giác yêu đương lãng mạn hay người yêu của chúng ta chỉ thuộc dạng bạn tình trên giường thì thực tế vẫn vậy. Mọi chuyện dường như vẫn kết thúc trong nước mắt. Điều tồi tệ hơn là khi ai đó nghĩ rằng, họ đang yêu thì họ có quyền lấn át đối phương. Và đây chính là nguồn gốc gây ra bạo lực.
Liệu có cách nào không trải qua đau thương mà vẫn có thể đong đếm được chiều sâu của tình yêu hay không?
Tình yêu lãng mạn có thể gây ra khổ đau bởi vì chúng ta coi trọng người mình yêu hơn những người khác. Vậy tất cả những mối quan hệ khác trong cuộc sống của chúng ta thì sao?
Khái niệm “relationship anarchy” (tình trạng vô tổ chức trong mối quan hệ) được dùng để chỉ niềm tin vào các mối quan hệ không bị ràng buộc bởi bất cứ luật lệ nào ngoài những điều mà người trong cuộc nhất trí với nhau.
Nhà ủng hộ nữ quyền đồng thời cũng là nhà khoa học máy tính Andie Nordgren đã đặt ra khái niệm này vào năm 2006. Bà đề xuất rằng, cách chúng ta xây dựng, theo đuổi và giành ưu tiên cho các mối quan hệ ra sao hoàn toàn tuỳ thuộc vào chúng ta. Đó không phải là triết lý “tự do cho tất cả” của những người theo chủ nghĩa tự do mà đó là triết lý về sự đồng cảm, khả năng giao tiếp và tự biết hài lòng với bản thân. Đó là điểm khác biệt giữa chế độ một vợ một chồng với quan hệ đa ái; nó có thể chứa đựng hoặc không chứa đựng các thành phần của hai kiểu quan hệ đó.
Bằng cách đặt các câu hỏi, mọi người có thể phân chia các mối quan hệ dựa theo niềm tin, nhu cầu và khao khát. Điều quan trọng nằm ở chỗ “relationship anarchy” có nghĩa là tình yêu lãng mạn truyền thống không nên được đặt lên vị trí hàng đầu so các mối quan hệ “yếu hơn”.
Mặc dù “relationship anarchy” là một khái niệm cấp tiến nhưng người đi theo lối tiếp cận này dường như lại đang sống một cuộc đời bình thường đến bất ngờ. Đối với một số người, điều này đơn giản là tìm lại một cuộc hôn nhân đáng được trân trọng và quyết định rằng, cuộc đời sẽ trở nên phong phú hơn nếu tình bạn được nuôi dưỡng. Hoặc khi bạn nghĩ bạn chưa tìm thấy tình yêu cuộc sống thì thực ra thứ tình cảm ấy đã xuất hiện ngay trước mắt bạn và đang chờ bạn nâng niu trong chính con người bạn và cộng đồng của bạn.
Đối với những người khác, ở trong tình trạng “relationship anarchy” đồng nghĩa với việc bạn đang tạo ra hoặc lấy lại sức sống cho một mối quan hệ. Chẳng hạn, bạn hãy giải phóng bản thân khỏi quan điểm cho rằng, tình yêu lãng mạn cần phải tuân theo một lộ trình đã được định sẵn. Và thay vì phải giải thích với nhiều bên thì yêu thương và mối quan hệ một vợ một chồng kiểu truyền thống luôn thay đổi theo thời gian. Điều này có nghĩa là mọi người có quyền quyết định nuôi dưỡng con cái trong mối quan hệ tình cảm sâu sắc giữa ba người và có quan hệ tình dục ngoài luồng hoặc không theo bất cứ trường hợp nào vừa được liệt kê ở trên.
Mọi người đều thừa nhận rằng, những người bạn tốt sẽ giúp ta hàn gắn các vết thương tình cảm. Chúng ta sẽ không bỏ bạn bè dù chúng ta đang cặp kè với người khác. Chúng ta hãy từ bỏ suy nghĩ: giữ mối quan hệ với các bạn của mình là để đưa họ thiếp mời hoặc dựa vào họ khi ta vấp ngã trong tình trường. Thay vào đó, chúng ta hãy hãnh diện với những mối quan hệ quý giá với bạn bè mà mình đang có. Nếu làm được như vậy, bạn sẽ thấy những mối quan hệ đó cũng quan trọng với bạn chẳng kém gì chuyện tình cảm giữa bạn và người yêu.
Những người theo tinh thần “relationship anarchy” có thể tạo cho mình một “đời sống tình cảm” không phụ thuộc vào bạn tình, người vốn được coi là cả thế giới đối với họ, mà còn có những mối liên hệ sâu sắc khác. Đó có thể là thứ tình cảm thuần khiết, lãng mạn hay nhục dục. Như Nordgren viết trong bản tuyên bố của cô ấy, “tình yêu luôn dư thừa”, chứ không phải là một “nguồn lực bị giới hạn, chỉ có bó hẹp trong phạm vi hai người”. Điều chỉnh lại tình cảm không làm loãng đi tình yêu của chúng ta. Thực vậy, xây dựng một mạng lưới gồm nhiều mối liên hệ thân mật có thể khiến các mối quan hệ của chúng ta trở nên tốt hơn.
Tình trạng “relationship anarchy” sẽ không loại bỏ đau khổ. Những cảm xúc sâu lắng thường đẹp và mang nhiều tính nghệ thuật. Giống như tình yêu, đau khổ thường tàn phá tâm hồn và tiêu diệt bản ngã, đẩy chúng ta phải nhìn vào khe nứt sâu nhất và học những thứ chúng ta chưa biết. Trong sự kìm kẹp tàn bạo của cơn đau tình ái ấy, chúng ta lại có một cơ hội hiếm hoi để tái sinh.
Chắc chắn, một thế giới không có nỗi khổ vì tình ái luôn là một thế giới không có những tổn thương khiến chúng ta biết mình vẫn còn sống. Và đương nhiên, thay vì luôn giành ưu tiên cho một mối quan hệ nào đó, việc nhận thức được bản thân và những mối quan hệ giữa ta với mọi người sẽ giúp chúng ta tạo dựng được một cuộc sống tươi vui, giàu màu sắc đến mức chúng ta không cảm thấy mình bị mất “tất cả” khi lỡ chia tay một trong rất nhiều người mình yêu thương.
Theo Aeon
Minh Phương
