Ngày 28/2, Tổng thống Nga Vladimir Putin trong điện đàm với Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, nhấn mạnh ba điều kiện cho giải pháp hòa bình:
1. Ukraine phải công nhận chủ quyền của Nga đối với Crimea
2. Ukraine phải hoàn thành nhiệm vụ phi quân sự hóa cũng như đảm bảo trạng thái trung lập của Kiev. Tức là Ukraine không được tham gia NATO.
3. Ukraine phải phi PX hoá.
Sau 13 ngày chiến tranh thì phát ngôn viên của Putin khẳng định điều kiện của Putin để chấm dứt chiến tranh như sau:
1. Ukraine phải thay đổi hiến pháp không tham gia NATO để đảm bảo tính trung lập.
2. Ukraine phải thừa nhận Crimea thuộc Nga.
Ukraine đồng thời công nhận độc lập cho các “nước cộng hòa Donetsk và Lugansk” ở miền đông.
Như vậy đã không còn điều kiện phi PX hoá Ukraine đồng nghĩa với việc loại trừ chính phủ Zelensky nhưng lại thêm phải công nhận cộng hoà Donetsk và cộng hoà Lugansk. Với những điều kiện như thế rất khó thực hiện vì vậy cần có lối thoát Danh dự cho cả hai bên. Vậy đó là lối thoát nào?
Trước hết, phải tìm ra điểm dễ thoả hiệp hơn cả. Nga yêu cầu Ukraine không vào NATO và phi quân sự hoá. Ukraine chấp nhận điều này, với điều kiện Nga ký hiệp định không tấn công Ukraine. Không quá khó để cả hai bên đồng nhất điểm này. Mới đây Tổng thống Zelensky đã để ngỏ câu trả lời khi cho rằng Ukraine không có hy vọng tham gia NATO. Tuy vậy, Nga không được ngăn cản Ukraine tham gia EU. Điều này Nga hoàn toàn không có lý do gì để ngăn cản cả vì thực thể EU không hề làm ảnh hưởng đến an ninh của Nga như NATO- khối liên minh quân sự. Ở điều kiện 1 này Nga được mà Ukraine cũng được. Nhưng thực ra cái được của Ukraine cơ bản, bền vững và nhiều lợi ích sống còn hơn. Mục đích cuối cùng của Ukraine không phải là chống Nga hay ngăn Nga chống mình mà là cùng nắm tay Nga hoà nhập vào EU. Phương Tây và Mỹ phải hiểu rằng không thể thắng Nga bằng quân sự, kinh tế.
Điểm thứ hai Nga yêu cầu Ukraine phải công nhận Crimea là của Nga. Cách gỡ danh dự tháo ngòi nổ sẽ là Nga và Ukraine cùng đồng ý để người dân Crimea tự quyết bằng lá phiếu của mình dưới sự giám sát khách quan của Liên hiệp quốc. Điều thứ ba Nga yêu cầu Ukraine phải công nhận nền độc lập của hai cộng hoà tự xưng Donetsk và Luhansk, cả Ukraine và Nga cũng trao cho người dân của hai vùng này bằng lá phiếu trưng cầu dân ý để quyết định. Như vậy hai điều kiện sau đều để cho lá phiếu của người Dân quyết định dưới sự giám sát của Liên hợp quốc, chứ không theo ép buộc hay ý chí áp đặt của bất cứ ai. Và đó chính là lối thoát Danh dự cho cả hai.
Bởi vì phải tính thực tế, Nga không bao giờ để mất Crimea, còn Ukraine cũng không có thể đòi được Crimea trong lúc này. Đây là cái giá của lịch sử mà Ukraine là kẻ yếu hơn phải chấp nhận “Bước lùi vĩ đại”. Trưng cầu dân ý ở Crimea, với đa số dân gốc Nga và thực thể Crimea hiện nay thì chắc chắn Nga thắng ở Crimea. Nga thoả mãn với chiến thắng quá lớn này và tháo được ngòi nổ bất an cho mình. Còn trưng cầu dân ý ở Donbass và vùng Donetsk, Luhansk nơi mà dân Ukraine vẫn là đa số cùng với xu thế đa số dân dù gốc Nga hay gốc Ukraine đều muốn mình trở thành thành viên của EU nếu không tách ra khỏi Ukraine thì khả năng Ukraine chiến thắng. Tuy vậy để hài hoà các lợi ích thì Ukraine sẽ cho hai vùng này thêm các quyền tự trị.
Ngòi nổ chiến tranh Nga- Ukraine sẽ được tháo. Hoà bình trở lại châu Âu. Và bài học của nó vẫn luôn còn nguyên giá trị với nhiều vùng đất nóng bỏng khác. Nếu không theo ý này thì chiến tranh không bao giờ dứt vì cả Nga và Ukraine không có lối thoát danh dự. Nhất là với kẻ mạnh là Nga. Phải chấp nhận vì kế sách an ninh lâu dài. Không phải chống Nga mà thay đổi Nga.
