Ngựa vốn là loài vật gắn bó với con người. Nó nằm trong “lục súc” – 6 loại gia súc nuôi trong nhà như ngựa, trâu/bò, cừu/dê, chó và lợn. Trước khi kết thúc thời đại đồ đá mới, các cư dân Á Đông đã thuần hóa thành công 6 loại gia súc này trước tiên. Ngựa là con vật thông minh, khôn ngoan, sống gần người và được con người yêu quý. Trong đời sống vất vả, ngựa không chê chủ nghèo mà luôn trung thành, cần mẫn lao động với chủ. Khi xông pha trận mạc, ngựa lại kề vai sát cánh, cùng chung sinh tử với chiến binh. Xuất phát từ đặc điểm tự nhiên của loài ngựa mà hình tượng con ngựa luôn đại diện cho những gì đẹp đẽ. Ngựa vừa có dáng vẻ đẹp đẽ, tính cách mạnh mẽ, sức lực sung mãn, vừa có đức tính trung thành, tình nghĩa thủy chung.
Những thói quen tốt của ngựa
- Hiền lành: Trong đàn ngựa, gần như không thấy chúng giành thức ăn của nhau, không đánh nhau, cũng ít có trường hợp ngựa chủ động đe dọa hay gây nguy hiểm cho người như nhiều loài thú khác.
- Chịu khó: Từ câu thân trâu ngựa, có thể hiểu là chấp nhận làm việc nặng nhọc, lam lũ, vất vả vì ngựa thường được dùng để kéo cày, kéo xe, chở hàng. Ngựa có thể nhịn khát, nhịn đói trong vài ba ngày mà vẫn hoạt động được.
- Đồng cảm: Từ câu một con ngựa đau cả tàu không ăn cỏ. Ý muốn nói là trong đàn ngựa nuôi, nếu có một ngựa bị đau yếu, bỏ ăn thì cả đàn cùng nhau nhịn đói.
- Có trí nhớ tốt: Từ câu ngựa quen đường cũ. Hiểu theo nghĩa đen là ngựa có trí nhớ tốt. Dù đi thật xa, thời gian qua đi đã lâu, nhưng ngựa vẫn nhớ chủ cũ, nhớ đường về. Trong nhiều sách, nhiều câu chuyện đã nói như vậy. Trong thực tế, đồng bào miền núi sau khi sắp xếp hàng, ràng buộc lên lưng ngựa, chỉ cần ra hiệu là ngựa tự đi về nhà, không cần người đi theo.
- Trung thành, gần gũi với người. Những danh tướng lẫy lừng trên lưng ngựa, từng chinh phục một vùng đất rộng lớn thuộc nhiều quốc gia trong một thời gian dài như: Alexander Đại đế (356-323 trước Công nguyên), Thành Cát Tư Hãn (1162- 1227), Napoleon Bonaparte (1769-1821).
Ngựa rất quyến luyến với người, thích được vỗ về, vuốt ve nhẹ nhàng, nghe lời nói ngọt ngào. Thời Tam quốc, ngựa Xích Thố to khỏe, màu đỏ như lửa, từng đồng hành với các nhân vật nổi tiếng như Đổng Trác, Lã Bố, Tào Tháo, rồi cùng với Quan Vũ (tự Vân Trường, 160-201) ghi nhiều chiến công hiển hách. Sau khi Quan Vân Trường bị giết, ngựa Xích Thố được trao cho Mã Trung – một tướng nhà Thục Hán, nhưng nó không mẫn cán như trước, mà tuyệt thực đến chết. Ngựa cũng từng cứu Tào Tháo, Lưu Bị, Triệu Vân thoát chết trong lúc hiểm nghèo nhất. Thời chúa Trịnh, Quận Hẻo (Nguyễn Hữu Cầu) có con ngựa đen khỏe, khi ông chết, ngựa thương nhớ ông, bỏ ăn chết theo. Ngày xưa trên bãi chiến trường, người ta thường gặp những con ngựa ủ rũ, quyến luyến ngửi xác chủ rồi phủ phục bên cạnh xác chủ cho đến chết.
- Khỏe, nhanh. Ngựa chạy nhanh, nên có câu: ngựa truy phong, phi như ngựa, bóng câu qua cửa sổ, thiên lý mã (chạy nhanh nghìn dặm). Trên đường dài, ngựa chạy với tốc độ 25 – 40 km/giờ, ở cự ly ngắn tới 65 – 70km/ giờ. Ngựa không chỉ chạy nhanh mà còn dai sức, có thể chạy xa, nhiều giờ mà những loài thú khác như báo, sư tử, lạc đà không có được. Vì vậy từ lâu con người đã dùng ngựa để chuyển thư nhanh, tin khẩn đến các binh trạm, tổ chức các cuộc đua ngựa, dùng ngựa tấn công chớp nhoáng tạo bất ngờ cho đối phương. Ngựa còn được sử dụng trong các đội kỵ binh, khinh binh, thám mã, truyền tin, tải lương, tải đạn, tải thương, kéo pháo. Ngựa có dáng đẹp, thanh thoát, di chuyển bằng nhiều cách: đi, chạy, nhảy, lồng, lao, phốc; phi (bay) nước đại, nước kiệu. Do đó trong nghệ thuật có nhiều tác phẩm điêu khắc đã tạc tượng (nhiều tượng danh nhân ngồi trang trọng trên lưng ngựa: Peter Đại đế ở St Petersburg, Quang Trung ở Quy Nhơn; ngựa có cánh trên đồ gốm cổ Việt nam); họa sĩ John Collier vẽ tranh (Nàng Godiva trên lưng ngựa), Từ Bi Hồng (Trung Quốc), Nguyễn Tư Nghiêm, Đỗ Đức (Việt Nam). Ngựa cũng được đưa vào thi ca (Xã tắc lưỡng hồi lao thạch mã – Trần Nhân Tông; Ngựa chàng sắc trắng như là tuyết in – Nguyễn Du. Ngựa cũng có mặt trong ca dao, tục ngữ, chuyện kể dân gian (An Dương Vương đèo Mỵ Châu trên lưng ngựa; Thánh Gióng cưỡi ngựa sắt tiêu diệt giặc Ân).
- Phản ứng rõ ràng: Người nuôi ngựa qua nhiều năm quan sát thấy: Lúc khoan khoái, cuống tai ngựa cứng, tai dựng đứng và đôi lúc rung nhẹ; gặp điều gì thích thú, tai thường cụp về phía sau. Thấy khó ở, tai đụng đậy liên hồi, lúc ngả về trước, lúc quặp về sau. Khi sửng sốt, đầu ngựa ngửng cao, tai vểnh sang hai bên. Nếu quá mệt nhọc, muốn được nghỉ, cuống tai mềm mại, vành tai nghiêng ngả hoặc chúc sang hai bên. Khi đói, ngón chân trước của ngựa bới đất lia lịa; khi sợ hãi, ngựa co cẳng đá hậu loạn xạ; lúc hốt hoảng, vành tai rung động không ngừng và từ mũi phát ra tiếng kêu, người nuôi quen gọi là ngựa “hắt hơi”. Như vậy, tai ngựa còn biểu lộ sự vui buồn, giận dữ. Dựa vào tai ngựa, chúng ta có thể phán đoán trạng thái, tâm tư, đòi hỏi của ngựa để đáp ứng khi cần.
DƯỚI ĐÂY LÀ VIDEO (NGUỒN: LADBIBLE) NHỮNG CHÚ NGỰA ĐÃ CHO CHỦ CỦA MÌNH TỰA VÀO BỜ VAI LÚC CÔ ẤY CẦN.
Nguồn:
1) Loài ngựa trong văn hóa phương đông và phương tây (phamkhoiblog).
2) Tản mạn về loài ngựa dưới góc nhìn khoa học và văn hóa (Báo điện tử Đảng cộng sản Việt Nam)
3) Video thuộc về LADbible
